responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 451

 

بایْکال ، به ترکیِ شرقی بای کول ، براساس اشتقاق عامیانه به معنای دریاچة غنی ، به مغولی دالای نور یعنی دریاچة اقیانوس پیکر، و به روسی اُزِرو بایکال یا اُزرو باجکال ، ژرفترین (1741 متر) و بزرگترین دریاچة کوهستانی جهان دربخش جنوبی سیبری شرقی ، میان 51 درجه و 29 دقیقه و 55 درجه و 46 دقیقه عرض شمالی و 103 درجه و 44 دقیقه و 110 درجه و 40 دقیقه طول شرقی ، قرار دارد. اطراف آن را رشته کوههای بلندی احاطه کرده است که ارتفاع بعضی ازآنها به 968 ، 1 متر می رسد. درازای آن 635 و پهنای آن بین 15 تا 79 کیلومتر و مساحت آن 500 ، 31 کیلومتر مربع است . این دریاچه یک پنجم آب شیرین سطح الارضی دنیا را دربردارد. حدود 336 رود و نهر به این دریاچه می ریزد که بزرگترین آنها سِلِنگا و بَرگُزین و آنگارایِ علیا و تُرکا ست ، و تنها آنگارا از آن سرچشمه می گیرد که به رودِ ینی سئی می پیوندد. سلنگا حدود پنجاه درصد آب این دریاچه را تأمین می کند.

آب و هوای منطقة بایکال نامساعد، ولی نسبت به محیط اطراف بمراتب ملایمتر است ، و وجود آبِ فراوان دریاچه سبب تعدیل هوای اراضی پیرامون آن شده است . در این دریاچه بیش از 600 نوع گیاه و 200 ، 1 نوع جانور یافت می شود که بعضی از آنها از اهمیت تجارتی بسیاری برخوردارند. بایکال قابل کشتیرانی است ، و در اطراف آن صنایع چوب بری و کاغذسازی و شیلات و کشتی سازی وجود دارد. ساختمان راه آهن بایکال (به طول 307 کیلومتر با 40 تونل ) که شاخه ای از راه آهن سرتاسری سیبری است و گرداگرد حاشیة جنوبی دریاچه (حد فاصل خروجی رود آنگارا و دلتای سلنگا) کشیده شده است ، در پاییز 1904 به پایان رسید.

ظاهراً درعهد مغول جغرافیدانان مسلمان دریاچة بایکال را نمی شناخته اند. تنها رشیدالدین فضل اللّه در جامع التواریخ ، (ج 3، ص 180) از آن نام برده است . دراین کتاب ، مردمی که در کرانه های این دریاچه زندگی می کنند برقوت («ـ ت » در زبان مغولی نشانة جمع است ) و نواحی اطراف آن ، برقوچین (توکوم ) خوانده شده اند. این واژه در نام رود برگزین برجای مانده است . بایکال را درنیمة اول قرن هفدهم در روسیه و اندکی بعد در اروپای غربی شناختند، و سرانجام در 1773 نقشة کامل آن تهیه شد.


منابع :
(1) رشیدالدین فضل اللّه ، جامع التواریخ ، چاپ برزین ، پطرزبورگ 1858 ـ 1888؛


(2) Bol'shaya Sovestkaya Enciklopediya 2 Moscow, 1949-1958, IV, 49-52;
Brockhaus Efron, Enciklop. Slovar , IIA (=4) 715-717

(3) (هر دو مأخذ جغرافیایی همراه با منابع جغرافیایی بیشتر)؛


(4) H. Johansen, "Der Baikel- See" , in Mitt. Geogr. Munchen, xviii/I (1925) 1-202;
(5) Werner Leimbach, Die Sowgetunion: Natur, Volk und Wirtschaft, Stuttgar 1950;
(6) Theodore Shabad, Geography of The USSR: aregional survey, New York 1951;
(7) Reg. Map: Bol'shaya Sov. Encikl. and Leimbach.

) / بریتانیکا و بولشایا ( با اضافاتی از )، د. اسلام / اشپولر (



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 451
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست