responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4122

 

تهرانی ، حسین ، نوازندة مبتکر و صاحب سبک تمبک . در 1290 یا 1291 ش در تهران به دنیا آمد. از 1307 ش نزد حسین خان اسماعیل زاده نواختن تمبک را فرا گرفت . در آن زمان این ساز و نوازندة آن نزد مردم منزلتی نداشت (خالقی ، ج 3، ص 163؛ آموزش تمبک ، ص 18). تهرانی با اِعمال ابتکارهایی در نوازندگی تمبک ، همراه با پایبندی به اصول اخلاقی ، در ارتقای منزلت اجتماعی این ساز و نوازندگی آن کوشش فراوان کرد. او از حدود 1317 ش نزد دوست خود، ابوالحسن صبا * ، و روح اللّه خالقی * نکات بسیاری در موسیقی فرا گرفت . تهرانی از آغاز تأسیس رادیو در ایران (1319 ش )، با آن همکاری داشت . چند سال بعد با انجمن موسیقی ملی و از 1328 ش با هنرستان موسیقی ملی همکاری کرد، در مؤسسة اخیر به تدریس تمبک پرداخت و شاگردان متعددی تربیت کرد ( آموزش تمبک ، ص 18ـ 19؛ نواب صفا، 562). او با تشکیل «گروه تمبک » ابتکارهای خود، مانند تقلید صدای قطار، را عملی کرد. از 1337 ش تک نواز تمبک در ارکستر شمارة یک هنرهای زیبا (صبا) بود و در اجراهایِ متعددِ قطعة ابتکاریِ «فانتزی برای گروه تمبک و ارکستر» ساختة حسین دهلوی شرکت داشت . وی با گروه همنوازی فرامرز پایور نیز سالها همکاری می کرد (خالقی ، ج 3، ص 165؛ آموزش تمبک ، ص 20). صاحب نظران ایرانی و خارجی بارها اجراهای تهرانی را تحسین کرده اند (خالقی ، ج 1، ص 402؛ نواب صفا، ص 565؛ آموزش تمبک ، ص 22). او پوست تمبک را به سه ناحیة طنینی تقسیم کرد. استفادة مناسب از نقش هر کدام از انگشتان و کاربرد مطلوب «ریز پلنگ » و قوی و ضعیف کردن صدای حاصل از این ساز، از جمله ابتکارهای اوست . وی در شناخت وزنها و ضربهای گوناگون ماهر بود و بیشتر تصنیفهای قدیم را از حفظ داشت ( رجوع کنید به آموزش تمبک ، ص 25).

تهرانی ازدواج نکرد. وی هنرمندی بی پیرایه و شوخ طبع و با نزاکت بود (همان ، ص 29ـ30). او در هفدهم اسفند 1352 در تهران درگذشت . تعدادی صفحة گرامافون و نوار مغناطیسی از اجراهای او باقی مانده و کتاب آموزش تمبک ، که او با همکاری چند تن دیگر نوشته ، بار اول به کوشش حسین دهلوی در 1368 ش به چاپ رسیده است .


منابع :
(1) آموزش تمبک ، با همکاری حسین تهرانی و دیگران ، به کوشش حسین دهلوی ، تهران : مؤسسة فرهنگی ـ هنری ماهور، 1372ش ؛
(2) روح اللّه خالقی ، سرگذشت موسیقی ایران ، ج 1، تهران 1353ش ، ج 3، به کوشش ساسان سپنتا، تهران 1377ش ؛
(3) اسماعیل نواب صفا، قصة شمع : خاطرات هنری ، تهران 1377 ش .

/ ساسان سپنتا /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4122
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست