توتْکابُن ، شهری در جنوب استان گیلان ، مرکز بخش «رحمت آباد و بلوکات » * در شهرستان رودبار. توتکابن در حدود شانزده کیلومتری شمال شرقی شهر رودبار و حدود دو کیلومتری مشرق رستم آباد و در حدود دوازده کیلومتری مغرب کوه دَرفَک / دُرفک قرار دارد. دمای آن در تابستان به حدود ْ22 و در زمستان به حدود ْ6- می رسد. میانگین بارش سالانة آن حدود 388 میلیمتر است ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 26، ص 161ـ162).

توتکابن از دو قسمت بالا محله و پایین محله تشکیل شده و با پلی که بر روی سفیدرود احداث شده است (بهره برداری در 1368ش )، به راه اصلی قزوین ـ رشت می پیوندد. پیش از احداث پل ، ارتباط توتکابن با جادة اصلی با قایق صورت می گرفت .

در گذشته ، جادة کاروانرو رستم آباد ـ خورگامِ عمارلو از توتکابن می گذشت (رزم آرا، ج 2، ص 64). سفیدرود درجانب غربی توتکابن جریان دارد. آب شهر از سیاه رود ــ که در جنوب آن جاری است ــ و چاه تأمین می شود. در اراضی بین سفیدرود و توتکابن برنجکاری می شود. گندم ، عدس ، هندوانه ، انواع صیفی ، زیتون و گردو از دیگر محصولات آنجاست . کرم ابریشم در آنجا پرورش داده می شود. شهر کارگاه شالی کوبی نیز دارد.

توتکابن در منطقة زلزله خیز قرار دارد و در خرداد 1369 زمین لرزه بیشتر خانه های آنجا را ویران کرد. جمعیت توتکابن در 1375ش ، 299 ، 1 تن بود. اهالی آن شیعة دوازده امامی اند ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 26، ص 162).

---

منابع :
(1) ایران . وزارت کشور. اداره کل آمار و ثبت احوال ، کتاب اسامی دهات کشور ، ج 1، تهران 1329 ش ؛
(2) ایران . وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی . دفتر تقسیمات کشوری ، سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران ، تهران 1377 ش ؛
(3) رزم آرا؛
(4) فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج 26: قزوین ، تهران : سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح ، 1378 ش ؛
(5) مرکز آمار ایران ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375: شناسنامة آبادیهای کشور، استان گیلان ، شهرستان رودبار ، تهران 1376 ش ؛
(6) لطف اللّه مفخّم پایان ، فرهنگ رودهای ایران ، تهران 1353 ش .

/ خسرو خسروی /