بان (فارسی و عربی ) ، درختی با نام علمی مُرینگا آپترا .



دیسقوریدس * از وجود آن در عربستان و دیگر کشورهای مجاور آگاه بود. جالینوس * ، در ذکر دارویی که از این درخت به دست می آمد، می گوید که آن دارو از بلاد عرب صادر می شد (به نقل ابن البیطار، ج 1، ص 79). ابوحنیفه دینوری * می نویسد که میوه آن ، شوع نام دارد، طالبان و خریداران بسیار دارد و حتّی پیش از اینکه برسد آن را پیش خرید می کنند. چوب آن ، به دلیل سبکی ، برای دیرکهای خیمه به کار می رفت . درختِ بان بلند و باریک و چوب آن نرم است ، لذا شعرای عرب واژه بان را به استعاره در وصف زنانِ جوانِ ظریف و بلند بالا به کار برده اند (دینوری ، ج 1، ص 48ـ49، ش 75).

میوة بان ، که یونانیان آن را به بالانُس مورپسیکه و رومیان به نام گلانس اونگوئنتاریا می شناختند، به مصارف گوناگون پزشکی می رسید. بویژه روغن مرغوبی که از دانه های آن گرفته می شد برای درمان چندین بیماری پوستی به کار می رفت . شیره میوه بان را به سرکه و آب می آمیختند و برای درمان درد قلب به اسب می دادند. روغن بان ، گذشته از مصرف پزشکی ، در ساختن عطرها نیز بسیار به کار می رفت .

---

منابع :
(1) ابن البیطار، الجامع لمفردات الادویة والاغذیة ، بولاق 1291؛
(2) داودبن عمر انطاکی ، تذکرة اولی الالباب والجامع للعجب العجاب ، قاهره 1324، ج 1، ص 61 و بعد؛
(3) تحفة الاحباب فی ماهیة النبات والاعشاب ، مع ترجمة بالفرنساویة و حل مشکلاته ، چاپ رنووکلن ، پاریس 1934؛
(4) احمدبن داود دینوری ، کتاب النبات ، ج 1، چاپ ب . لیوین ، اوپسلا 1953؛
(5) احمدبن محمد غافقی ، منتخب کتاب جامع المفردات ، چاپ ماکس مایرهوف و جورجی صبحی ، قاهره 1932ـ1940، ش 118؛
(6) زکریابن محمد قزوینی ، عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات ، چاپ فردیناند ووستنفلد، ج 1، ص 249؛
(7) احمدبن عبدالوهاب نویری ، نهایة الارب فی فنون الادب ، قاهره ( 1923ـ1955 ) ، ج 11، ص 215 و بعد، ج 12، ص 78 به بعد؛


(8) Achundow, in Hist. Stud. aus d. pharmakol. Inst. zu Dorpat , III, 165, 349;
(9) Ibn ـ Awwa ¦ m, Fila ¦ h ¤ a , tr. Clإment - Mullet, II/b, 145 f.;
(10) Kind ¦ â , Kimiya ¦ Ý al- ـ it ¤ r , tr. Garbers, Leipzig 1948, 59ff., 181ff.;
(11) Low, Die Flora der Juden, II, 124,525, IV,525;
(12) Wiedemann,in Arch. f.d.Gesch. d.Naturw. u. d. Techn , IV, 419 ff.

) / د. اسلام / ل . کُپف (