responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3327

 

تحریم ، سوره ، شصت وششمین سورة قرآن کریم در ترتیب مصحف و یکصدوهفتمین در ترتیب نزول . از آخرین سوره های مَدَنی است . 12 آیه ، 240 کلمه و 1060 حرف دارد. آن را سورة «متحرّم » نیز خوانده اند (زرکشی ، ج 1، ص 194؛ فیروزآبادی ، ج 1، ص 471). نام سوره از آیة نخست آن گرفته شده است .

نخستین آیات سوره به ماجرایی میان پیامبر و برخی از همسرانش اشاره دارد که در آنها خداوند به پیامبر خطاب می کند که چرا یکی از حلالهای الاهی را بر خود حرام کرده است تا رضایت برخی همسرانش را به دست آورد، سپس به آن حضرت فرمان می دهد که سوگند خود را بشکند. طباطبائی (ج 19، ص 329) این هشدار و عتاب را، به دلیل آیات بعدی ، در واقع متوجه همسران ، و برای یاری رساندن به پیامبر دانسته است . آیات سوم و چهارم سوره به بخش دیگری از این ماجرا اشاره می کند که در آن یکی از همسران پیامبر (در تفاسیر: حَفصَه ) این راز پیامبر (احتمالاً تحریم آن حلال الاهی ) را با دیگری (در تفاسیر: عایشه ) در میان می گذارد و قرآن کریم آن دو را به توبه از آزار پیامبر فرامی خواند و می گوید که در صورت همدستی شما بر ضد او، خداوند و جبرئیل و مؤمنان صالح و فرشتگان پشتیبان او هستند. در بارة سبب نزول این آیات و تعیین دقیق همسران پیامبر که در این ماجرا دست داشته اند، روایات متعددی با مضامین مختلف نقل شده است ( رجوع کنید به طبری ، ج 28، ص 100ـ 106؛ طبرسی ، ج 10، ص 471ـ 472). طباطبائی (ج 19، ص 337ـ 338، 340) انطباق کامل بسیاری از این روایات را بر آیات یاد شده استوار نمی داند.

در ادامة سوره ، قرآن کریم مؤمنان را به دوری خود و خانواده شان از آتش جهنم و توبة نَصوح (خالصانه ) فرامی خواند، به ایشان وعدة بهشت ، عدم خِذلان و تمامیت نور الاهی می دهد و پیامبر را به جهاد با کافران و منافقان و سخت گیری بر ایشان فرمان می دهد. سه آیة پایانی سوره با ذکر نمونه هایی چون همسر نوح ، همسر لوط ، همسر فرعون و مریم دختر عمران ــ که دو فرد نخست به دلیل اعمال خود اهل آتش شدند و دو تن بعدی اهل بهشت ــ در صدد بیان این نکته است که قرابت با نیکان ، بدون ایمان رستگاری نمی آورد و انتساب به مفسدان در صورت وجود صدق و ایمان مانع رستگاری نمی گردد.


منابع :
(1) علاوه بر قرآن ؛
(2) محمدبن بهادر زرکشی ، البرهان فی علوم القرآن ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، بیروت 1408/1988؛
(3) طباطبائی ؛
(4) طبرسی ؛
(5) طبری ، جامع ؛
(6) محمدبن یعقوب فیروزآبادی ، بصائر ذوی التّمییز فی لطائف الکتاب العزیز ، چاپ محمدعلی نجار، ج 1، قاهره 1406/1986.

/ مرتضی کریمی نیا /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3327
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست