responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3234

 

تبریزی ، مظفّر بن ابی الخیر (یا ابی محمد)، امین الدین ابواسعد وارانی ، فقیه و اصولی شافعی در قرن هفتم . در روستای واران تبریز به دنیا آمد (یاقوت حموی ، ج 5، ص 347). در برخی منابع زادگاه او به اشتباه راران ضبط شده است (رجوع کنید به ابن قاضی شهبه ، ج 1، ص 422ـ423) که از قریه های اصفهان است (یاقوت حموی ، ج 3، ص 12). سُبکی (ج 8، ص 373) سال تولد او را 558 ذکر کرده است . وی به بغداد رفت و نزد ابوالقاسم بن فَضلان به تحصیل پرداخت . مدتی در نظامیة این شهر معید بود و در بغداد به فتوا و مناظره اشتغال داشت (همانجا). به گفتة یاقوت حموی (ج 5، ص 347) وی پیش از این در موصل نزد ابوالمظفرمحمدبن عُلْوان فقه آموخته بود. همچنین از ابوالفرج بن کُلَیب و ابواحمدبن سُکَینه حدیث شنید و پس از آن از عراق عازم حج شد، سپس به مصر رفت و در مدرسة ناصریه (بعدها شریفیه ) ــ در نزدیکی جامع عتیق ــ سالها تدریس کرد. پس از آن به عراق و سپس به شیراز رفت و در ذیحجّة 621 در آنجا درگذشت (سبکی ، ج 8، ص 373ـ374؛
ذهبی ، حوادث و وفیات 621ـ630 ه .، ص 80).

مقام علمی تبریزی بسیار برجسته بود و در تدریس و بویژه تألیف شهرت فراوانی به دست آورد. در مصر او را از بزرگترین مشایخ علم دانسته و عابد، زاهد، امامی پُربحث و اهل مناظره معرفی کرده اند (سبکی ، ج 8، ص 373).

آثار تبریزی عبارت اند از: المختصر ، در فقه شافعی که شهرت بسیار دارد و تبریزی به عنوان «صاحب مختصر» شناخته شده است . این اثر خلاصة کتاب الوجیز فی الفروع غزالی است (اسنوی ، ج 1، ص 152). حاجی خلیفه (ج 2، ستون 1626) به شش شرح این کتاب اشاره کرده که یکی از آنها از تقی الدین سبکی (متوفی 756) است ؛
التنقیح ، تلخیص کتاب المحصول فی علم الاصول فخررازی (متوفی 606)؛
سِمط المسائل ، اثری فقهی که به نوشتة سبکی (همانجا) در دو مجلد یا بیشتر بوده است . حاجی خلیفه علاوه بر سمط المسائل ــ که به اشتباه سبط المسائل آورده (ج 2، ستون 976) ــ از کتاب سمط الفوائد در سه مجلد یاد کرده است (ج 2، ستون 1002). این دو باید نام یک کتاب باشد. سیوطی (ج 1، ص 410) از سمط المسائل با عنوان سماط سمط الفوائد نام برده است .


منابع :
(1) ابن قاضی شهبه ، طبقات الشافعیة ، چاپ حافظ عبدالعلیم خان ، بیروت : دارالندوة الجدیدة ، 1407/1987؛
(2) عبدالرحیم بن حسن اسنوی ، طبقات الشافعیة ، چاپ کمال یوسف حوت ، بیروت 1407/1987؛
(3) حاجی خلیفه ؛
(4) محمدبن احمد ذهبی ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری ، حوادث و وفیات 621ـ630 ه . ، بیروت 1418/1998؛
(5) عبدالوهاب بن علی سبکی ، طبقات الشافعیة الکبری ، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره 1964ـ1976؛
(6) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، ج 1، ( قاهره ) 1387/1967؛
(7) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، بیروت 1995.

/ رسول جعفریان /

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3234
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست