بالاکوت ، قصبه ای در هَزاره و مانْسِهره در شمال پاکستان ، در دهنة جنوبی درة کاغان که از ابتدا مرکز مهم تجاری منطقة کاغان و چیلاس و گِلگِت و کوهستان بوده است . پس از جنگِ شهید سیداحمدبریلوی * با سیکها (ذیقعدة 1246) در این محل ، اهمیت تاریخی یافت . مدفن بریلوی و تنی چند از شهدای دیگر نهضت در همین قصبه است .

در نزدیکی این قصبه قبر شخصی به نام بالاپیر واقع است که نام بالاکوت با آن مناسبتی دارد، اما حدس قریب به یقین این است که بالاکوت به دلیل قرارگرفتن روی پشته به این نام موسوم شده است .

شاخه ای از رود کُنهار از این قصبه می گذرد. پشته ای که بالاکوت بر آن قرار دارد با شیب نسبتاً ملایم به کشتزارها وصل می شود. بام خانة زیرین ، حیاط خانة بالایی را تشکیل می دهد. کوچه ها تنگ وپیچ دار و خانه ها کوچک و دیوارها از سنگِ نتراشیده و کاهگل ساخته شده است . در سرشماری 1340 ش ، بالاکوت 205 ، 4 تن جمعیت داشته است .

در بالاکوت سه مسجدِ قدیمیِ تعمیر و مرمت شده هست . مسجدبالا یا مسجدکلان یکی از این سه است که بریلوی در آن سنگر گرفته و به سیکها حمله کرده بود. در دورة حکومت انگلیسیها، ساختمانهای جدیدی ، چون مهمانخانه ، و کلانتری و بهداری و مدرسه ، در اطراف بالاکوت بنا شد. پس از استقلال پاکستان ، بناهای تازه ای در بالاکوت ساختند و قبر بریلوی و محوطه اش تعمیر و خانه های مسکونی و بازار در اطراف آن احداث شد.

قبر شاه اسماعیل شهید * ، دستیار بریلوی در نهضت جهاد که در جنگ با سیکها به شهادت رسید، در مزرعه ای نزدیک بالاکوت و قبر شهدای دیگر در متی کوت است . سیکها، پس از پیروزی در جنگ با مجاهدانِ پیرو بریلوی ، بالاکوت را به آتش کشیدند. در این آتش سوزی بیشتر نوشته های بریلوی و سوابق موجود در دفتر نهضت جهاد و گزارشهای روزانه ، که از لحاظ تاریخی و سندی باارزش بود، سوخت

و نابود شد.

/ غلام رسول مهر، تلخیص از ( د. اردو ) /