responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2981

 

پیغمبریه ، بقعه (یا چهار انبیا)، بقعه ای در قزوین . این بنا در جانب شرقی خیابان پیغمبریه و جنب مدرسة پیغمبریه در غرب بنای چهل ستون واقع است . دربارة بنای پیغمبریه و کسانی که در آنجا به خاک سپرده شده اند افسانه ها و نوشته های فراوانی وجود دارد که در مجموع نشان دهندة قدمت این محل است ، ولی تاریخ بنای کنونی از دورة صفویه پیشتر نمی رود و رافعی در تدوین و حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده در میان بقعه ها و مزارهای شهر، نامی از آن نبرده اند. تنها در کتیبة مدرسة پیغمبریه ، بازمانده از دورة صفویه ، با نام «مقام شریف » از آن یاد شده است .

نمای بنا در سمت خیابان یک دیوار سراسری است با دو در بزرگ ، یکی رو به حیاط و دیگری روبه مهتابی بقعه . سردر ورودی حیاط کتیبه ای دارد به رنگ سفید بر روی کاشی لاجوردی متضمّن تاریخ اتمام بنا (1332). سر در

ورودی به مهتابی و ایوان مقابلِ بنا نیز دارای کتیبه ای است مشتمل بر نام پیغمبران ناشناختة مدفون در این بقعه . این مهتابی وسیع در ارتفاع حدوداً سه متری از کف حیاط ساخته شده و سقف آن بر روی دو جرز و چهارستون قرار گرفته است .

باعبور از مهتابی به رواقی وارد می شویم که کمی از سطح حرم پایین تر است . حرم چهار شاه نشین در جهات چهارگانه دارد و در مجموع نقشة داخل آن به صورت یک بیست ضلعی است . در چهارجانب حرم ، چهارقوس بلند برپا شده که طاق حرم به کمک فیل پوشها، برآنها نهاده شده است . در گرداگرد حرم از جایی که قوسها آغاز شده ، کتیبه ای به خط نسخ با رنگ طلایی بر روی متن لاجوردی گچ بری شده است . این کتیبه حاوی سورة جمعه به خط شیخ علی سکاکی شالی ، از خطاطان معروف دورة قاجار، است .

ازارة دورادور حرم ، به ارتفاع 95 سانتیمتر، پوشیده از کاشیهای رنگی خشتیِ براق و شیشه ای است . نقش کاشیهای ازاره در تمام قسمتها یکسان نیست ، چنانکه در حاشیه ها طرحهای اسلیمی و در وسط گل و بوته و ترکیب بته جقه ، کار شده است . رنگهای اصلی در کاشیها آبی و سبز و قهوه ای است که همگی بر روی زمینة سفید انجام گرفته است . در وسط طاقنمای حرم سه پنجره قرار دارد که در پشت دوتای آنها از خارج مشبکهای کاشی جاسازی شده است . سقف حرم هیچ گونه تزیینی ندارد. در وسط حرم ضریحی چوبی قرار گرفته که فاقد صندوق و سنگ قبر است .

بقعة پیغمبریه از جمله بناهای سرداب دار و ورودی آن از داخل حیاط مدرسة پیغمبریه است . در مینودر آمده است که اجساد در جهت شرقی ـ غربی (سرها به طرف شرق و پاها روبه غرب ) به خاک سپرده شده اند.

از دورة صفویه ، این بنا مورد توجه قرار گرفته و در برخی از وقفنامه ها بدان اشاره شده و در دفترهای دستورالعمل دخل و خرج قزوین ، در دورة ناصرالدین شاه ، برای آن هزینه هایی منظور شده است .

دربارة چهار پیامبر یهود که در این محل به خاک سپرده شده اند، جز تذکرة مرحوم سیدتقی قزوینی که در مینودر آمده ، هیچ سند تاریخی معتبر دیگری در دست نیست .

دربارة این چهار پیامبر و این که آیا در متنهای بنی اسرائیل به آنها اشاره شده یا نه هیچ یک از مقامهای روحانی یهودی و انجمن یهودیان اطلاعی در اختیار ندارند. به استناد منابع کهن ، همزمان با مهاجرت حضرت دانیال به ایران ، سه تن از یاران ایشان به نامهای حننیا و عزریا و میشائل با او به ایران آمده اند. از سوی دیگر در منطقة ری و تهران تا دماوند گروهی از یهودیان سکونت داشته اند. شاید قزوین نیز از این ویژگی برخوردار بوده و کسانی از بنی اسرائیل در آن شهر به خاک سپرده شده باشند، که نامهایشان دگرگون شده و به صورت امروزی درآمده است .


منابع :
(1) علاوه بر مشاهدات و بررسیهای مؤلف ؛
(2) محمدعلی گلریز، مینودر، یا، باب الجنة قزوین ، ج 1: تاریخ و جغرافیای تاریخی قزوین ، ( قزوین ) 1368 ش ، ص 673ـ 688.

/ پرویز ورجاوند /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2981
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست