پای یِن ـ هو (محمّد ایوب ) ، رهبر مشهور شورشهای مسلمانان شمال غربی چین بر ضد حکومت چینگ منچو در دهه های 1860 و 1870. او در 1257/1841 در چینگ ـ یانگ در استانِ شنسی در خانواده ای قدیمی و روحانی زاده شد. در 1279/1862 به شورشیان مسلمان در استان شنسی پیوست . به سبب مهارتهای نظامی و پیشینة خانوادگی اش ، در زمرة یکی از هجده رهبر شورشیان درآمد. پس از اینکه

بیشتر این رهبران به نیروهای امپراتور پیوستند یا به دست آنها کشته شدند، پای ین ـ هو فرماندهی کل عملیات جنگی بر ضد حکومت منچو را برعهده گرفت . هنگامی که برخی از هم مسلکان قدیمی اش در 1286/ 1869 به وی پشت کردند، از شنسی بیرون رانده شد و به قوای ما هوا ـ لونگ در چینچی ـ پائو ، کانسو ، پیوست . اما وقتی که پی برد ما هوا ـ لونگ نیز قصد تسلیم شدن دارد، او را ترک کرد.

سپس پای ین ـ هو و سپاهیانش منطقة پیرامون هسی ـ نینگ را گرفتند، اما در 1290/1873 تسو تسونگ ـ تانگ ، ژنرال کارآزموده در برقراری آرامش ، آنها را بیرون راند. پای ین ـ هو و همراهانش به ترکستان چین گریختند و در آنجا به نیروهای یعقوب بیگ * پیوستند و به او در دفاع از دزونگاری کمک کردند. بار دیگر تسو آنها را شکست داد. در 1294/1877 یعقوب بیگ در کورلا (به علتی ناشناخته ) درگذشت . این امر فروپاشی امارت کاشغر را تسریع کرد. پای و پیروانش که بسیار ضعیف شده بودند، ناگزیر به کوچا و سپس به سوی باختر به آق سو ، اوش تورفان و سرانجام به درّة رود نارین در روسیه گریختند و در آنجا پناهنده شدند. در 1297/1879 به سوی پیشپک (فرونزه کنونی ؛ رجوع کنید به بیشکک * ) حرکت کردند. گفته می شود که پای ین ـ هو در این مکان در 17 رمضان 1300/ 22 ژوئیة 1882 بر اثر بیماری درگذشت .

اکنون اولاد پای و پیروانش از تیرة اصلی اقلیّت دونگان در جمهوریهای قرقیزستان ، قزاقستان و ازبکستان زندگی می کنند. پژوهشهای اخیر نشان می دهد که آنها هویّت قومی خود و برخی از عناصر اسلام چینی را حفظ کرده اند. نخستین مساجد آنها به سبک چینی ساخته شد و آنان هنوز به لهجه های شنسی و کانسو گفتگو می کنند و زبان چینی را با الفبای سیریلیک به کار می برند.

---

منابع :


(1) Hui-Min Chi-I ed. Pai Shou-I, III-IV, Shanghai, Shen- Chou Kou-K'uan-She 1952;
Kan-Ning-Ch'ing Shih-Lueh

(2) ) گزارشهای تاریخی دربارة ایالات کانسو، نینگ هسی و چینگهای ), ed.Mu Shou-Chi, repr. of 1936 ed., Taipei, Kuang-Wen 1973;
(3) Kansu Hsin T'ung -Chih ) فرهنگ نوین جغرافیایی ایالت کانسو ), ed. An Wei-Chun et al., [n.p.] 1909;
P'ing-Ting Shen-Kan Sinkiang Fang-Lueh

) اسنادی دربارة سرکوب شورشیان درشنسی ،کانسو و سینکیانگ ),

(4) ed. I. Hsin et al., repr. of 1896 ed., Taipei, Cheng-Wen 1968;
(5) Svetlana Rimsky-Korsakoff Dyer, Soviet Dungan kolkhozes in the Kirghiz S.S.R. and the Khazakh S. S. R., Canberra 1979;
Shensi HsuT'ung-Chi Kao

(6) ) فرهنگ نوین جغرافیایی ایالت شنسی ) ، ed. Sung Po-Lu et al., repr. of 1934 ed. Taipei, Hua-Wen 1969;
(7) Sinkiang T'u- Chih ) فرهنگ جغرافیایی ایالت سینکیانگ ) , ed. Wan Shu-Tan, revised ed., T'ien-Chin, Po-Ai 1911;
(8) Tso Tsung-T'ang, Tso Wen-Hsing-Kung Ch'uan-Chi), (مجموعة آثار تسوتسونگ ـ تانگ ) repr. of 1907 ed., Taipei, Wen-Hai 1979.

/ چانگ ـ کوان لین ( د. اسلام ) /