responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2621

 

پاشاخان مُکری ، ملقب به شجاع الملک و مظفرالدوله ، از امیران دورة سلطنت محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار. او پسر فرخ خان و برادرزادة عزیزخان آجودانباشی ، سردار کل عساکر و از طایفة مُکری کردستان بود (هدایت ، ج 10، ص 465، 562). عباس میرزا پدرش را که در آذربایجان از ملازمان او بود، به حکومت دِزمار/ دیزمار (ناحیه ای در آذربایجان ) و پس از چندی به منصب «خوانسالاری و نظارت خاصة ممتاز» برگزید (همان ، ج 10، ص 563).

از تاریخ تولد، آغاز زندگی و چگونگی ورود او به دربار قاجار دانسته های روشنی در دست نیست . بدون شک او به واسطة نفوذ پدر و عمویش به دربار محمدشاه (حک : 1250ـ 1264) راه یافت و در صفر 1263، هنگامی که ناصرالدین میرزا، به رسم نیابت سلطنت به آذربایجان می رفت ، همراه وی بود (همان ، ج 10، ص 346). در 1267 پاشاخان سرتیپ فوج دامغان و سمنان شد (اعتماد السلطنه ، 1363ـ 1367 ش ، ج 3، ص 1712) و در همان سال به دستور عزیزخان آجودانباشی ، مأمور خدمت در دارالخلافه گردید (هدایت ، ج 10، ص 465، 487ـ 488). در 1272 (اعتمادالسلطنه : 1273) پاشاخان با سوارانش به سپاه سلطانمراد میرزا حسام السلطنه ، پسر عباس میرزا، پیوست و در جنگ هرات شرکت جست و قلعة کریک و طاقان (در هرات ) را به تصرف درآورد و به پاس خدماتش نشان و خلعت شاهی گرفت (اعتمادالسلطنه ، 1367ـ 1368ش ، ج 2، ص 1267؛ سپهر، ج 4، ص 216؛ هدایت ، ج 10، ص 535 ـ 537). در 1275 ناصرالدین شاه (حک : 1264ـ1313) او را به شجاع الملک ملقب کرد (اعتمادالسلطنه ، 1363ـ 1367 ش ، ج 3، ص 1815) و سال بعد برای سرکوب شورش خراسان به آنجا رفت (همو، 1367ـ 1368 ش ، ج 2، ص 1346). در 1284 نیز لقب مظفرالدوله گرفت (همان ، ج 3، ص 1571).

از تاریخ مرگ پاشاخان اطلاعی در دست نیست ، اما تا 1287 که در قصرشیرین به حضور ناصرالدین شاه رسید، زنده بوده است (صدیق الممالک ، ص 162).


منابع :
(1) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه ، تاریخ منتظم ناصری ، چاپ محمد اسماعیل رضوانی ، تهران 1363ـ1367 ش ؛
(2) همو، مرآة البلدان ، چاپ عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث ، تهران 1367ـ 1368 ش ؛
(3) محمدتقی سپهر، ناسخ التواریخ : سلاطین قاجاریه ، چاپ محمدباقر بهبودی ، تهران 1344ـ1345 ش ؛
(4) ابراهیم بن اسدالله صدیق الممالک ، منتخب التواریخ ، تهران 1366 ش ؛
(5) رضا قلی بن محمدهادی هدایت ، ملحقات تاریخ روضة الصفای ناصری ، در میرخواند، تاریخ روضة الصفا ، ج 8 ـ10، تهران 1339 ش .

/ مهین فهیمی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2621
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست