پارِت ، رودی ، خاورشناس نامور آلمانی و مترجم قرآن . پارت در 1280ش /1901 در ویتن دورف نزدیک فرویدنشتات در منطقة سیاه جنگل (جنوب شرقی آلمان ) به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات متوسطه و دانشگاهی در 1303 ش /1924، با تقدیم رسالة > سیرة سیف بن ذی یزن : یک داستان عامیانة عربی < نزد انو لیتمن ، استاد کرسی زبانهای شرقی در دانشگاه توبینگن ،موفق به دریافت نخستین دکترای خود شد. دو سال بعد، با ارائة رساله ای باعنوان > داستان پهلوانی عمرنعمان و جایگاه آن نسبت به مجموعة هزار و یکشب : رساله ای دربارة تاریخ ادبیات عربی < در همان دانشگاه با سمت دستیاری کرسی خاورشناسی به کار پرداخت (مولر، ص 1). وی از 1309 تا 1319 ش /1930 تا 1940 در دانشگاه هایدلبرگ به تدریس پرداخت و سپس به عنوان استاد جانشین کرسی اسلام شناسی و سامی شناسی به دانشگاه بن دعوت ، و در 1320 ش /1941 استاد همان کرسی شد. با شدت گرفتن جنگ جهانی دوم ، به لشکر آلمان در افریقا اعزام شد و پس از شکست ارتش آلمان به اسارت امریکاییان درآمد و سرانجام در 1325 ش /1946 به آلمان بازگشت و بار دیگر فعالیتهای علمی خود را از سرگرفت . در 1330 ش /1951 جانشین استادش انو لیتمن در کرسی اسلام شناسی و سامی شناسی دانشگاه توبینگن شد و از همان زمان ، دوران پرکار و پربار پژوهشهای علمی خود را آغاز کرد.

رودی پارت همردیف خاورشناسان نام آوری چون تئودور نولدکه * ، کارل بروکلمان * و هلموت ریتر * است . هر چند پس از نگارش نبوغ آمیز تاریخ قرآن * به قلم تئودور نولدکه گامهای بلندی در زمینة پژوهشهای قرآنی در اروپا برداشته شد، اما اثر دو جلدی رودی پارت ، یعنی > ترجمة آلمانی قرآن < و > فهرست و شرح مباحث هم موضوع قرآن < بی گمان از استوارترین ، موفقترین و ماندگارترین پژوهشهای این حوزه به شمار می آید.

چنانکه فهرست آثار رودی پارت نشان می دهد، موضوعات پژوهشهای آغازین او بسیار متنوع بوده است ، اما پس از آنکه در 1314 ش /1935 در جشن نامة انو لیتمن ، که پارت خود نشر آن را بر عهده داشت ، > «برنامة یک ترجمة علمی نوین از قرآن با تفسیری کوتاه » < را طرح ریزی کرد، وقت و نیروی خود را در پیشبرد این برنامه و موضوعات مربوط بدان متمرکز نمود و 35 سال بعد با انتشار جلد دوم > فهرست و شرح مباحث هم موضوع قرآن < کار خویش را به انجام رسانید (اس ، ص 1). وی چنانکه در مقدمة ترجمة قرآن خویش می گوید کوشیده است که قرآن را از زبان قرآن معنی کند، و برای این کار، نخست تمام واژه ها، موارد کاربرد و تعبیرات مشابه قرآن را با دقت و حوصله ای بسیار و روشمند گرد آورده و همه را با نقدی عالمانه با یکدیگر سنجیده است (ص 4ـ 5).

در میان ترجمه های فراوانی که در سده های اخیر در اروپا از قرآن انجام گرفته است ، ترجمة آلمانی پارت را تنها می توان با ترجمة ریچارد بل در زبان انگلیسی و رژیس بلاشر * در زبان فرانسوی سنجید (گتیی ، ص 35). انتشار این ترجمه چنان با استقبال محافل علمی بین المللی و نیز مسلمانان آلمانی زبان و یا آشنا به زبان آلمانی روبرو شد که این اثر در زمانی نسبتاً کوتاه ، با بازنگری و تصحیح مجدد، سه بار و حتی در قطع جیبی تجدید چاپ شد. ترجمة قرآن رودی پارت در برخی کشورهای اسلامی و از جمله ایران به صورت افست به چاپ رسیده است . به گفتة یوزف فان اِس (همانجا) پس از آن دیگر هیچ یک از اسلام شناسان آلمانی از ترجمه های پیشین قرآن نقل قولی نمی کنند، با اینکه برخی از آن ترجمه ها تجدید چاپ شده اند.

رودی پارت در دوران فعالیت علمی خود در دانشگاه هایدلبرگ کتاب درسی > آموزش خلاصه زبان عربی < ، تألیف ارنست هاردر، را با تصحیح و تجدید نظر اساسی در 1317 ش / 1938 منتشر کرد، که باعث شهرت او در میان چند نسل از استادان و دانشجویان رشتة خاورشناسی شد. او نمایندة آلمان فدرال در هیئت نویسندگان دایرة المعارف اسلام و کمیتة مدیریت اتحادیة اروپایی اسلام شناسان و عرب شناسان بود.

یوزف فان اس ، جانشین رودی پارت در کرسی خاورشناسی توبینگن ، فهرستی از برگزیدة آثار وی را گردآورده که در برگیرندة بیش از 180 عنوان از کتابها، رساله ها، نقدها، مقالات مندرج در دایرة المعارفهای معتبر علمی اروپایی و کتابهایی است که او تصحیح کرده است . این فهرست به مناسبت هشتادمین سال تولد وی منتشر شد.

نویسندگان شرح حال رودی پارت ، بر این نکته تأکید دارند که وی در شناساندن درست اسلام به غرب و زدودن پیشداوریهای دشمنانه بین پیروان مذاهب سهم بسزایی داشته است . او انسانی وارسته ، با دقت نظر، ذکاوت و قدرت حافظه ای شگفت انگیز بود که با پشتکاری تا واپسین روزهای عمرش از کار پژوهش و نگارش باز نایستاد. وی در 1362ش /1983 در توبینگن درگذشت (اس ، ص 7).

---

منابع :


(1) H. Eisenstein, "Rudi Paret", Archiv fدr Orientforschung, 31 (1984), 237;
(2) J. van Ess, "Rudi Paret (1901-1983)", Der Islam , vol. 61, no.1 (1984);
3- Johan Fدck, Die arabischen Studien in Europa, Leipzig 1955, 218;
(4) Helmut Gجtje, "Zur Koranدbersetzung von Rudi Paret", Bustan , 6 (1985);
(5) William A. Graham, "In memoriam Rudi Paret (1901-1983)", The Muslim world , vol. 73, no.2 (April 1983), 133-141;
(6) Walter W.Mدller, "Rudi Paret (1901- 1983)", ZDMG , vol. 136, no. 1 (1986);
(7) Rudi Paret, Schriften zum Islam ,ed. Josef van Ess, Stuttgart 1981.

/ محمد سردانی /