responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2490

 

بیعت رضوان ، عنوان بیعت جمعی از صحابه با پیامبر صلّی اللّه علیه وآله وسلّم ، که به بیعت تحت الشجره نیزمعروف است .

در سال ششم پس از هجرت ، پیامبر صلّی اللّه علیه وآله وسلّم با گروهی از صحابه ، که تنها شمشیری در غلاف به همراه داشتند و شمار آنان را هزار و چهارصد تا هزار و ششصد تن نوشته اند، به قصد زیارت خانة خدا و ادای مناسک عمره از مدینه خارج شدند (ابن سعد، ج 2، ص 95؛ طبری ، ج 2، ص 620ـ621؛ ابوالفتوح رازی ، ج 17، ص 337). چون به حدیبیه ، دهی در فاصلة یک منزلی مکه و نُه منزلی مدینه (یاقوت حموی ، ج 2، ص 222) رسیدند، مردم مکه راه را بر آنان بستند و مانع رفتنشان به مکه شدند. رسول خدا نخست کسی به نام خَراش را بر شتر خود نشاند و به مکه فرستاد تا به بزرگان شهر بگوید که مسلمانان برای جنگ نیامده اند و می خواهند خانة خدا را زیارت کنند و بازگردند، ولی مکیان شتر پیامبر را پی کردند و قصد کشتن خراش را داشتند که بعضی مانع شدند و او بازگشت . پیامبر عثمان را نزد آنان فرستاد، و چون بازگشت وی دیر شد، شایع گردید که مردم مکه عثمان را کشته اند. رسول خدا یاران خویش را گرد آورد و آنان بر سر جان خود با او بیعت کردند. این بیعت زیر درختی (درخت سَمُره ) بسته شد. بعداً معلوم شد که عثمان کشته نشده است . از سوی دیگر، فرستادگان مکه در حدیبیه با رسول خدا صلح کردند و قرار بر این شد که وی آن سال بازگردد و سال دیگر برای زیارت به مکه بیاید ( رجوع کنید بهحدیبیه * ، صلح ؛ ابن سعد، ج 2، ص 95ـ97؛ ابن هشام ، ج 2، ص 781ـ 782؛ طبری ، ج 2، ص 631ـ632؛ حسن ابراهیم حسن ، ج 1، ص 127؛ ابوالفتوح رازی ، ج 17، ص 336ـ337).

این واقعه در قرآن ، در آیة 18 از سورة فتح ، ذکر شده ، که نام بیعت رضوان و بیعت شجره نیز از همین آیه گرفته شده است : لقد رضیَاللّهُ عن المؤمنینَ اِذْیُبایِعونَکَ تَحتَ الشجرةِ فَعَلِمَ ما فی قُلوبِهم فَأَنْزَلَ السَّکینةَ علیهم (خداوند همانا از مؤمنان ، هنگامی که با تو در زیر درخت بیعت کردند خشنود شد، و دانست آنچه در دل آنهاست ، پس آرامش را برآنان فروفرستاد). بعدها بیعت کنندگان به اصحاب شجره شهرت یافتند. مسجدی نیز در محل بسته شدن این بیعت وجود داشته است (ابن سعد، ج 2، ص 99ـ101).


منابع :
(1) علاوه بر قرآن ؛
(2) ابن سعد، الطبقات الکبری ، بیروت 1405/1985؛
(3) ابن هشام ، السیرة النبویة ، چاپ سهیل زکار، بیروت 1412/1992؛
(4) حسین بن علی ابوالفتوح رازی ، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن ، چاپ محمد جعفر یاحقی و محمد مهدی ناصح ، مشهد 1365ـ 1375 ش ؛
(5) حسن ابراهیم حسن ، تاریخ الاسلام : السیاسی والدینی والثقافی والاجتماعی ، ج 1، قاهره 1964، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) ؛
(6) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الطبری : تاریخ الامم والملوک ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، بیروت ( 1382ـ1387/ 1962ـ1967 ) ؛
(7) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965.

/ سیدجعفر شهیدی /

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2490
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست