بیشَه ، واحه ای در غرب عربستان که حدود چهل کیلومتر به موازاتِ وادیی به همین نام ، بالای مدار ْ 20 عرض شمالی کشیده شده است . ( یاقوت حموی آن را جزو سرزمین یمن نام برده است (ج 1، ص 791) ) . سرچشمه های وادی بیشه در شرق اَبها، در کوهستانهای عَسیر * غربی قرار دارند، و بستر آن حدود 650 کیلومتر به سمت شمالِ محل اتصال آن به وادی رَنیِه ادامه یافته ، از آ نجا شاخابها به هم می پیوندند و به سمت داخل ، به سوی وادیِ تَثْلیث و وادی دَواسِر * برمی گردند. هِرْجاب و تَرْجْ، شاخابهائی که به ترتیب از شرق و غرب می آیند، در جنوب این واحه به وادی بیشه می ریزند، و وادی بَتالَه * در مرکز واحه به وادی بیشه می پیوندد. اولین شاعران عرب بیشه را غالباً ذکر کرده اند، اما گاهی آن را با وادی و آبادی بَیْشْ در تهامة * عسیر خلط کرده اند (اشپرنگر ، 1875).
واحة بیشه به سبب خرمایش ـ که تا جَیزان صادر می شود ـ معروف است . بدویان اطراف آن ، به پرورش نژاد معروفی از شترهای سفید اشتغال دارند که به اَوارک (خورندگان برگهای اَراک ) معروف اند. بیشه در محل تلاقی جاده های طائف و ریاض به ابها و نجران و سراسر جنوب غربی عربستان ، توقفگاه مهمی در مسیر جاده های بخور، حج و غزوات بوده است . نِمران و رَوشَن (به نوشتة یاقوت حموی : روشان ) شهرهای عمدة این واحه اند، اولی مهمترین بازار منطقه و دومی محل قلعة بیشه ، اقامتگاه امیر سعودی منطقه ، است . روشن به محلة روشن آل مهدی و روشن بنی سَلول تقسیم شده است . از جمله دیگر شهرها و روستاها دَحو، عطف الجَبِره ، رُقیطا، نَقیع ، شَقیقه ، و جُنَینَه است .
یاقوت حموی قبایل بیشه را بدین صورت فهرست کرده است : خَثعم ، هلال ، سُواءة بن عامربن صعصعه ، سَلول ، عُقیل ، ضِباب ، و بنوهاشمِ قریش . در حال حاضر شمار افرادِ قبایل شَهران و اَکلُب (هر دو منشعب از خثعم ) و بنی سَلول و قحطان ، بیش از دیگران است .
منابع : (1) محمدبن عبدالله ابین بلهید، صحیح الاخبار ، قاهره 1370ـ1373؛ (2) ابن حائک ، صفة جزیرة العرب ، چاپ د. ه مولر، لیدن 1884ـ1891؛ (3) قواد حمزه ، فی بلاد عسیر ، قاهره 1370/1951؛ (4) عمررضا کحاله ، جغرافیة شبه جزیرة العرب ، دمشق 1364، یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873؛
(5) H. Philby, Arabian highlands, Ithaca, N. Y. 1952; (6) A. Sprenger, Die alte Geogr. Arabiens Bern 1875; (7) M. Tamisier, Voyage en Arabie , Paris 1840; (8) United Kingdom. Admiralty, A handbook of Arabia, London 1916-1917.