باشْتین (جمعیت طبق سرشماری 1365 ش ، 085 ، 8 تن )، دهستان بخش داورزن ، شهرستان سبزوار، در استان خراسان . از شمال به دهستان بیراکوه ، از مشرق به دهستانهای قصبة غربی و کَرّاب ، از جنوب به دهستان فُروغَن ، و از مغرب به دهستان کاه محدود است . آبادیهای آن در دشتی گرم و خشک و کم آب واقع است . مرکز آن ، به همین نامِ باشتین یا سربدار (جمعیت طبق سرشماری 1365 ش ، 305 ، 1تن )، در فاصلة 35 کیلومتری جنوب غربی سبزوار قرار گرفته است و جادة سبزوار ـ شاهرود از نُه کیلومتری شمال آن می گذرد. کوه کولوت اللّه اکبر (ارتفاع : 943 متر) در چهار کیلومتری جنوب شرقی آن واقع است . کار اصلی مردم باشتین کشاورزی و صنعت دستی آنان فرشبافی است . قدیمیترین مأخذی که پیش از مغول نام باشتین در آن آمده کتاب علی بن زید بیهقی (متوفی 565) است که ، ضمن بیان تقسیمات بیهق * ، باشتین را یکی از دوازده ربع بیهق نام برده است (ص 38). یاقوت حموی (متوفی 630) نیز آن را به صورت باشتان ، از توابع اسفراین * ، آورده است (ج 1، ص 468). از تاریخ باشتین در دورة متعاقب حملة مغول اطلاعی در دست نیست و ظاهراً نخستین بار در جریان رویدادهای تاریخی دورة سربداران * (حد: 736ـ 788) از آن نام برده شده است . به نوشتة دولتشاه سمرقندی (ص 208)، مؤسس این سلسله عبدالرزّاق سربداری (باشتینی )، از قریة باشتین ، از قرای سبزوار، برخاست و پدرش ، خواجه فضل اللّه ، مرد محتشم و بزرگ این ده بود. از جملة متأخران نیز اعتمادالسلطنه باشتین را جزو هشت بلوک اطراف سبزوار آورده (1367ـ 1368 ش ، ج 1، ص 531) و نوشته است که در این بلوک دهی به همین نام وجود دارد (1362ـ1363 ش ، ج 3، ص 216).

---

منابع :
(1) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه ، مرآة البلدان ، چاپ عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث ، ج 1، تهران 1367ـ 1368 ش ؛
(2) همو، مطلع الشمس ، چاپ سنگی تهران 1300ـ1302، چاپ تیمور برهان لیمودهی ، 1362ـ1363 ش ؛
علی بن زید بیهقی ، تاریخ بیهق ، چاپ احمد

(3) بهمنیار، چاپ افست تهران 1361 ش ؛
(4) دولتشاه سمرقندی ، تذکرة الشعرا ، چاپ محمد رمضانی ، تهران 1338 ش ؛
(5) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران ( آبادیها )، ج 9: استان نهم ( خراسان )، تهران 1355 ش ؛
(6) سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح ، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج 31: سبزوار ، تهران 1368 ش ؛
(7) مرکز آمار ایران ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365، نتایج تفصیلی شهرستان سبزوار ، تهران 1368 ش ؛
(8) همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365، نتایج تفصیلی شهرستان سبزوار ، تهران 1368 ش ؛
(9) همو فرهنگ آبادیهای کشور ( براساس سرشماری آبان 1355 )، ج 21: استان خراسان ، تهران 1361 ش ؛
(10) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965.

/ حسین قرچانلو /