بهادر علی حسینی ، نویسنده و مترجم هندی . دبیر دانشکدة فورت ویلیام در کلکته بود (اختر راهی ، ص 277). شرح احوال او از نظرها پنهان مانده است . سرزمین پدری او سوانا، از توابع دهلی ، و پدرش سیدحسن بن سیدجعفر مدنی بود (غلام رسول مهر، ص 305ـ 309 که از زندگی نامة خودنوشتِ سیدعبدالله فرزند بهادرعلی حسینی نقل قول کرده است ). او در سالهای 1216ـ1231/ 1801ـ1816، مترجم و سرپرست امور دفتری بخش هندوستانی دانشکدة فورت ویلیام بود (روباک ، ضمیمه ، ص 50) و در آنجا گذشته از تحقیق و نگارش به تدریس نیز اشتغال داشت . بهادر علی حسینی را از دانشمندان بلندپایة هندوستان دانسته اند (رجوع کنید به قدوائی ، ص 53). او شعر نیز می سرود، اما مجموعة اشعارش در دسترس نیست و تنها ابیاتی پراکنده از او در برخی از آثارش دیده می شود. آثار وی عبارت اند از: نثر بی نظیر ، خلاصة منثوری از مثنوی معروف میرحسن دهلوی (1154ـ1201) به زبان اردو، موسوم به سحرالبیان . انتشارات دانشکدة فورت ویلیام در 1218/1803 آن را به چاپ رسانید و پس از آن نیز بارها تجدید چاپ شد؛ اخلاق هندی ، مجموعه ای از حکایتهای اخلاقی و دلنشین به زبان اردو (اختر راهی ، همانجا). اصل آن به زبان سانسکریت و به نام هِتوپَدیش بوده و نویسندة آن ناراین بَت است . ترجمة فارسی این کتاب مفرح القلوب نام دارد. در 1218/1803 دانشکدة فورت ویلیام اخلاق هندی را چاپ کرد و پس از آن نیز بارها تجدید چاپ شد؛ تاریخ آسام ، ترجمة فتح عبریه ( یا عبرتیه ) تألیف شهاب الدین احمدبن محمد ولی طالش به زبان اردو. اصل کتاب به زبان فارسی بوده است (استوری ، ج 1، بخش 1، ص 582ـ584؛ نیز رجوع کنید به آفتاب اصغر، ص 438ـ441). موضوع آن پیشرویهای نظامی یکی از سرداران دوران حکومت اورنگ زیب (1068ـ1119/ 1658ـ1707) به نام میرمحمد سعید اردستانی معروف به میر جمله (متوفی 1073) در آسام و کوچ بهار است که نویسنده جنگاوریهای او را دیده و تحریر کرده است . تاریخ آسام در 1220/1805 کامل شده اما هنوز به طبع نرسیده است ؛ قواعد زبان اردو ، که خلاصه ای است از کتاب هندوستانی زبان قواعد ، تألیف جان گیل کریست (گیل کریست ، مقدمة داودی ، ص 48؛ نیز رجوع کنید به محمد انصارالله ، ص 18ـ24). آثار دیگری نیز نظیر نقلیات ، نقلیات لقمان و ترجمة قرآن به او منسوب است . این کتابها را حسینی با یاری دوستان خویش نوشته یا ترجمه کرده است (صدیقی ، ص 170، 179ـ180؛ قریشی ، ص 215ـ 217).

---

منابع :
(1) آفتاب اصغر، تاریخ نویسی فارسی در هند و پاکستان ، لاهور 1364 ش ؛
(2) سفیر اختر راهی ، ترجمه های متون فارسی به زبانهای پاکستانی ، اسلام آباد 1365 ش ؛
(3) محمد انصارالله ، قاعدة هندی ریخته عرف رسالة گلکرست ، علیگره 1973؛
(4) محمد عتیق صدیقی ، گلکرست اوراُس کاعهد ، علیگره 1960؛
(5) وحید قریشی ، کلاسیکی ادب کاتحقیقی مطالعه ، لاهور 1965؛
(6) جان گیل کریست ، قواعد زبان اردو، مشهور به رسالة گلکریست ، چاپ خلیل الرحمان داودی ، لاهور 1962؛
(7) غلام رسول مهر، جماعت مجاهدین ، لاهور ( بی تا. ) ؛


(8) Sa ¦dig A l-Rah ¤ma ¦n K ¤idwai, Gilchrist and the language of Hindustan , Delhi 1972;
Thomas Roebuck, Annals of the



(9) College of Fort William , Calcutta 1819;
(10) Charles Ambrose Storey, Persian literature: a bio-bibliographical survey , vol. I/1, London 1970.

/ معین الدین عقیل /