بنی کَنز (اولادالکنز) ، طایفه ای از تبار ربیعه که در سدة سوم به ناحیة اَسوان مهاجرت و با قبیلة بِجَه * وصلت کردند و سرانجام معادن طلای وادی علاّ قی * را در نوبه در اختیار گرفتند. نام طایفه برگرفته از کنزالدوله ، لقبی بوده است که الحاکم ، خلیفة فاطمی ، به ابوالمکارم هبة الله ، به پاس خدمات او در دستگیری ابورَکْوَة یاغی در 397، اعطا کرده بود. بنی کنز نیز چون بجه و نوبه ، دیگر سرحدنشینان مرز ( های ) اسلامی ، به آسانی به نظارت حاکمان قاهره در نمی آمدند. بدرالجمالی * و ملک عادل * اول بترتیب در 469 و 570، برای نبرد با آنان لشکرکشی کردند. در زمان ایوبیان و اوایل دورة مملوکان ، این طایفه اقتدار خود را به طرف جنوب تا مملکت المُقُرّة در نوبه که فردی از خاندان کنزالدوله مدتی (پس از 717) بر آن حکومت می کرد، گسترش داد. در پی تجزیة المقرّة ، بنی کنز دوباره نیروهای خود را متوجه شمال ساختند. آنها در اواخر سدة هشتم و اوایل سدة نهم ، پیوسته با حکمرانان مملوک اسوان مبارزه می کردند و شهر و حومة آن را ویران ساختند. تنها قبیلة هَوّاره * ، که برقوق * شاخه ای از آنان را در 782 در مصر علیا مستقر کرده بود، با حاکمیت بنی کنز به مخالفت برخاستند. قبیلة عربی شدة کُناز در نوبه که میان اَسوان و کُروسکو (و برخی شاخه های آن در سودان ) زندگی می کنند، خود را از نسل بنی کنز می دانند.

---

منابع :
(1) احمدبن علی مقریزی ، البیان و الاعراب عما بأرض مصر من الاعراب ، چاپ عبدالمجید عابدین ، قاهره 1961، ص 44ـ46؛
(2) همو، کتاب الخطط المقریزیة ، لبنان ( 1959 ) ، چ 1، ص 348ـ351؛


(3) Y. F. Hasan, The Arabs and the Sudan , Edinburgh 1967, index;
(4) H. A. MacMichael, A history of the Arabs in the Sudan , Cambridge 1922, I, 148-151, II, 99-100.

/ هولت ( د. اسلام ) /