بِنْشِنِب / شِنْب / شَنَب / (ابن ابی شَنَب ) ، Ù…Ø‌مدبن العربی بن Ù…Ø‌مد، دانشمند Ùˆ ادیب معاصر الجزایری . نیاکان او، Ú©Ù‡ از افسران سپاه عثمانی بودند، از زمان استقرار سپاهیان عثمانی در مصر، به این ناØ‌یه آمدند Ùˆ جدّ ÙˆÛŒ ØŒ پس از بازنشستگی از ارتش عثمانی ØŒ در الجزایر ساکن شد. بن شنب در 10 رجب 1286/26 اکتبر 1869 در تَقْبو، از روستاهای اطراف المدیه در نزدیکی الجزیره ØŒ به دنیا آمد. مادر ÙˆÛŒ از طوایف ترک Ùˆ پدرش کشاورز بود (زرکلی ØŒ ج 6ØŒ ص 266Ø› د. اسلام ØŒ چاپ دوم ØŒ ذیل «ابن ابی شنب »). بن شنب نخست در مکتب ØŒ قرآن آموخت Ùˆ سپس در مدارس گوناگون الجزایر از جمله کالج المدیه (دبیرستان بن شنب کنونی ) دانشهای گوناگون مرسوم Ùˆ بویژه زبان فرانسه را فراگرفت ØŒ سپس در دانشکده تربیت معلم به تØ‌صیل پرداخت . در 1306/ 1888ØŒ آموزگار شد. با آنکه طیّ سالیان بعد، بن شنب پیوسته در کار تدریس زبان فرانسه ØŒ در مدارس گوناگون الجزایر بود، خود به فراگیری علوم دیگری همچون Ø‌دیث Ùˆ منطق Ùˆ الهیّات پرداخت Ùˆ بویژه در زمینة فراگیری زبانهای لاتین ØŒ اسپانیایی ØŒ آلمانی ØŒ فارسی Ùˆ ترکی کوشش بسیار کرد Ùˆ توانست این زبانها را در Ø‌د رفع نیاز Ùˆ بعضاً تسلط فراگیرد (زرکلی Ø› د. اسلام ØŒ همانجاها؛ Ú©Ø‌ّاله ØŒ ج 10ØŒ ص 289). از میان استادان او، رنه باسه ØŒ از همه بیشتر بر ÙˆÛŒ تأثیر داشت (کردعلی ØŒ ص 341). در 1316/ 1898 شهرت علمی او بدان پایه رسیده بود Ú©Ù‡ به جای استادش ØŒ بن سِدیره ØŒ در دانشکدة ادبیات الجزیره به تدریس پرداخت . از این هنگام به بعد، بیشتر اوقات بن شنب صرف تدریس در مراکز عالی علمی الجزایر شد. جز اینها، او بارها در کنگره ها Ùˆ مجامع علمی شرکت Ù…ÛŒ جست Ùˆ با بسیاری از خاورشناسان مشهور جهان همچون آسین پالاسیوس ØŒ گریفینی ØŒ کراچکوفسکی Ùˆ دیگران مکاتبه Ùˆ ارتباط داشت ( د. اسلام ØŒ همانجا). ÙˆÛŒ در 1339/ 1920 به عضویت فرهنگستان دمشق (المجمع العلمی العربی بدمشق ) درآمد Ùˆ در 1300Ø´ /1922 دانشگاه الجزیره درجة دکتری دولتی را به ÙˆÛŒ اعطا کرد (همانجا؛ نویهض ØŒ ص 189). در 1302Ø´ / 1924 کرسی زبان Ùˆ ادبیات عرب در دانشگاه الجزیره ØŒ Ú©Ù‡ بعد از رنه باسه بی استاد مانده بود، به ÙˆÛŒ تعلق گرفت . در 1306 Ø´ / 1928 در هفدهمین کنگرة خاورشناسان ØŒ در آکسفورد، بن شنب نمایندة الجزایر بود Ùˆ در برخی دیگر از مجالس علمی جهانی نیز Ø‌ضور داشت (نویهض ØŒ ص 190). بن شنب در 16 دی 1307/5 فوریة 1929 درگذشت .

وسعت اطلاعات علمی Ùˆ تلاش بی وقفة بن شنب در راه علم آموزی ØŒ مایة شگفتی بسیار بوده است ØŒ چندان Ú©Ù‡ گفته اند در میان دانشمندان برخاسته از شمال افریقا، کسی همتراز ÙˆÛŒ نبوده است ( د. اسلام Ø› نویهض ØŒ همانجاها). Ù…Ø‌مدکردعلی (ص 338ØŒ 341) Ú©Ù‡ شاهد سخنرانی بن شنب در کنگرة خاورشناسان بوده ØŒ از تسلط او به زبان فرانسه سخن گفته Ùˆ او را نمونة بسیار خوبی از عالمان مسلمانی دانسته Ú©Ù‡ با وجود اتّخاذ شیوة غربی در طرØ‌ مباØ‌Ø« علمی ØŒ هرگز در کردار از غربیان تقلید نمی کردند. پس از مرگ بن شنب ØŒ دانشمندان غربی چون ژرژ مارسه در > مجلة افریقایی < (1929) وآلفرد بِل در > مجلة آسیایی < (آوریل Ù€ ژوئن 1929)ØŒ دربارة زندگی Ùˆ آثار او، مقالاتی منتشر ساخته Ùˆ از وسعت علم ØŒ تلاش بی وقفه ØŒ Ø‌سن خلق Ùˆ عزم راسخ بن شنب ستایش کردند. همچنین برای تجلیل از مقام علمی ÙˆÛŒ ØŒ یادنامه ای تØ‌ت عنوان کتاب ذکری ' الدکتور Ù…Ø‌مدبن ابی شنب ØŒ به کوشش عبدالرØ‌مان جیلانی در1313 Ø´ / 1934 در الجزایر انتشار یافت .

با آنکه بیشتر عمر بن شنب در تعلیم گذشت ØŒ بخشی از تلاشهای علمی او صرف تألیف Ùˆ تصØ‌ÛŒØ‌ آثار گوناگون Ùˆ غالباً در موضوعات راجع به ادبیات عرب شده است . فهرست کاملی از آثار او در یادنامة مذکور Ùˆ نیز مقالة مفصل دایرة المعارف اسلام (چاپ دوم ) آمده است . از آن جمله Ù…ÛŒ توان به این آثار اشاره کرد:

الامثال العامّیة الدّارجة فی الجزائر وتونس والمغرب ØŒ با ترجمة فرانسه ØŒ در سه جلد، پاریس ØŒ 1904Ø› تصØ‌ÛŒØ‌ نسخة خطی کتاب طبقات علماء افریقیه ØŒ در > مجلة آسیایی < ØŒ 1906Ø› تصØ‌ÛŒØ‌ متن Ùˆ ترجمة البستان فی علماء تلمسان ØŒ اثر ابن مریم Ø› > شرØ‌ اØ‌وال واشعار ابودَلامه ØŒ شاعر Ùˆ دلقک دربارعباسی < Ø› > «بررسی منابع اسلامی در کتاب کمدی الهی » < اثر دانته ØŒ به زبان فرانسه (زرکلی ØŒ همانجا؛ کردعلی ØŒ ص 340Ù€341Ø› نویهض ØŒ ص 190Ù€ 191Ø› سرکیس ØŒ ج 2ØŒ ستون 1626). بن شنب در دایرة المعارف اسلام (چاپ اول ) Ø‌دود 63 مقاله دارد. ÙˆÛŒ همچنین مقالات بسیاری به زبان فرانسه Ùˆ عربی در مجلات گوناگون نوشته است ( د. اسلام ØŒ چاپ دوم ØŒ همانجا).

منابع : خیرالدین زرکلی ØŒ الاعلام ØŒ بیروت 1986Ø› یوسف الیان سرکیس ØŒ معجم المطبوعات العربیة والمعربة ØŒ قاهره 1346/1928ØŒ چاپ افست قم 1410Ø› عمررضا Ú©Ø‌اله ØŒ معجم المؤلفین ØŒ دمشق 1957Ù€1961ØŒ چاپ افست بیروت ( بی تا. ) Ø› Ù…Ø‌مدکردعلی ØŒ المعاصرون ØŒ چاپ Ù…Ø‌مدمصری ØŒ بیروت 1413/1993Ø› عادل نویهض ØŒ معجم اعلام الجزائر ØŒ بیروت 1400/ 1980Ø›

EI 2 , s.v. "Ibn Ab ¦ â Shanab" (by M. Hadj-Sadok).

/ گروه اسلام معاصر /