بَنبَلونه (به اسپانیایی پامپلونا ) ، از شهرهای شمال اسپانیا و مرکز ایالت ناوار. جمعیت آن در اواخر دهة 1330 ش / 1950 حدود 000 ، 80 ( و در 1349 ش / 1970: 168 ، 147 نفر رجوع کنید به > واژه نامة جدید جغرافیایی وبستر < ، ذیل «پامپلونا» و در 1370ش / 1991: 251 ، 179 نفر رجوع کنید به > کتاب سال بریتانیکا 1994 < ، ص 776 ) بوده است . هیچیک از جغرافیدانان عرب وصف دقیقی از بنبلونه در اواخر قرون وسطا به دست نداده اند. حمیری آن را پایتخت سرزمین باسکها (واسکونها ، به عربی : بَشکُنِش * ) خوانده است که گروهی از قبایل کوه نشین مستقر در دامنه های جنوبی و منتهاالیه غربی سلسله جبال پیرنه ، نزدیک اقیانوس اطلس ، بوده اند. قلمرو اینان از مغرب به سرزمینی موسوم به «آلبه و القِلاع * »، (که همان کاستیل = قَشتالة * اولیه باشد)؛ و از مشرق به مناطق کوهستانی محل سکونت گاسکونها (غَشقونیّون ) و مردم سربتانیا/ سردانیه محدود می شده است . در 121/739، والی اندلس ، عُقبه الحجاج ، بنبلونه را تصرف کرد، اما شهر بر قُرطُبه شورید و در 161/778، با لشکرکشی شارلمانی ، فرانکها آن را اشغال کردند. بنبلونه چندین سال در تصرف فرانکها و گاسکونها باقی ماند و از حدود 210/825، به صورت پایتخت دوک نشین مستقلی در آمد، و اینیگوی دوم با موسی بن موسی ، که هم دایی او بود و هم خویشاوندیهای سببی دیگر با وی داشت ، مناسبات صمیمانه و نزدیک بر قرار کرد. در 227، عبدالرحمان دوم ، نیروهای اموی را تا بنبلونه پیش برد و آنجا را غارت کرد. در 245/859، دسته هایی از دزدان دریایی اسکاندیناویایی یعنی نروژیها، تا بنبلونه نفوذ کردند و سلطان گارسیا اینیگوئث را به اسارت گرفتند.

در 312، عبدالرحمان سوم در خلال مبارزاتش با ناوار، چندی این شهر را تصرف ، و سپس ویران کرد. در322 و در زمان حکومتهای دو حاجب عامری ، منصور * و مظفر * ، مسلمانان برای تصرف بنبلونه تلاشهایی کردند.

---

منابع :
(1) ابن عذاری ، کتاب البیان المغرب ، ج 2، چاپ کولن و لوی ـ پرووانسال ، لیدن 1948ـ1951، فهرست ؛
(2) اسماعیل بن علی ابوالفداء، کتاب تقویم البلدان : چاپ رینود و دیسلان ، پاریس 1840، ص 180؛
(3) محمدبن عبدالله حمیری ، الروض المعطار ، اسپانیا، ش 51؛


(4) Dozy, Histoire des Musulmans d'Espagne , new ed., Leiden 1932, index;
Muh ¤ ammad b. Muh ¤ ammad Idr ¦ â s ¦ â , La







(5) Espan a de Edrisi , ed. and Span. trans. by Saavedra, 59-73;
(6) Le ¨ vi-Provencal, "Du nouveau sur le royaume de Pampalune au LX e siةcle", Bulletin hispanique , lv, no. I(1953);
[ 1994 Britannica book of the year , Chicago

(7) 1994;
(8) Webster's new geographical dictionary , Springfield 1980].

/ لوی ـ پرووانسال و ا. ه . میراندا ( د. اسلام ) /