بلاغی ، آل ، از خاندانهای قدیم علمی شیعه . مؤسس این خاندان ، که امروزه فضلا و دانشمندانی از آن در ایران ، عراق و لبنان پراکنده اند، شیخ محمدعلی بلاغی (متوفی 1000) است . وی از فقها و علمای بزرگ قرن دهم و شاگرد محقق اردبیلی بوده و برخی از تألیفات او عبارت اند از: شرح بر ارشاد الاذهان علامة حلی ؛ شرح اصول کافی ؛ حواشی بر بخش اصول معالم الدین و حواشی بر من لایحضره الفقیه (صدر، ص 389).

آل محبوبه (ج 2، ص 58ـ79) با اظهار بی اطلاعی از وجه تسمیة این خاندان به بلاغی ، از قول شیخ جواد بلاغی * ، این خاندان را به ربیعه ، از عشایر بزرگ عراق ، نسبت داده و به شرح احوال هفده تن از علمای این خاندان پرداخته است . معروفترین افراد خاندان بلاغی عبارت اند از: شیخ عباس بن محمدعلی (متوفی 1085)، فقیه ، اصولی و صاحب حاشیه بر تهذیب ؛ شیخ حسن بن عباس (متوفی بعد از1105)، از شاگردان علی بن زین الدین نوادة شهید ثانی و مدّقق شروانی ، صاحب شرح صحیفة سجادیه و تنقیح المقال ، که اثر اخیر از منابع روضات الجنات است ؛
شیخ عباس بن حسن (متوفی بعد از1178)،فقیه ، اصولی و صاحب رسالة عملیة بغیة الطلّب و شرح الصحیفة السجادیة ؛
شیخ محمدعلی بن عباس (متوفی 1228)، فقیه و اصولی ، از شاگردان وحید بهبهانی ، بحرالعلوم ، کاشف الغطاء و سیدمحسن اعرجی ، صاحب مطارح الانظار و نتایج الافکار ، که شرح مبسوطی است بر تهذیب الاصولِ علاّ مة حلّی ، و جامع الاقوال در فقه استدلالی ؛
شیخ ابراهیم بن حسین (متوفی 1247)، فقیه ، ادیب و شاگرد کاشف الغطاء. وی ، که در بازگشت از سفر حج به درخواست اهل جبل عامل در آنجا اقامت گزید، سرسلسلة آل بلاغی در لبنان بوده است و نسل او در جبل عامل به نام بلاغی عاملی مشهورند؛
شیخ احمدبن محمدعلی (متوفی 1271)، فقیه ، اصولی ، شاگرد سیّدعبدالله شُبّر و صاحب شرح بر تهذیب الاصول علامة حلی ، شیخ طالب بن عباس (متوفی 1282). شاگرد صاحب جواهر ، شاعر و مؤسس دو محفل ادبی مشهور در نجف به نامهای «معرکة بلاغیة » و «محفل بلاغیة »؛
محمد جواد بلاغی (1282ـ1352/ 1312 ش ) که مشهورترین فرد از خاندان بلاغی است (مدرس تبریزی ، ج 1، ص 276ـ 278؛
امینی ، ص 72ـ74؛
قمی ، ج 2، ص 82ـ84؛
آل محبوبه ، همانجا؛
امین ، ج 2، ص 134، ج 4، ص 255، ج 5، ص 129، ج 9، ص 426، ج 10، ص 27؛
صدر، ص 150).

---

منابع :
(1) جعفربن باقر آل محبوبه ، ماضی النجف و حاضرها ، بیروت 1986؛
(2) محسن امین ، اعیان الشیعة ، چاپ حسن امین ، بیروت 1403/ 1983؛
(3) محمد هادی امینی ، معجم رجال الفکر و الا دب فی النجف خلال ألف عام ، نجف 1384/ 1964؛
(4) سیدحسن صدر، تکملة امل الا´مل ، چاپ احمد حسینی ، قم 1406؛
(5) عباس قمی ، کتاب الکنی و الالقاب ، صیدا1358؛
(6) چاپ افست قم ( بی تا. ) ؛
محمد علی مدرس تبریزی ، ریحانة الادب ، تهران 1369 ش .

/ عبدالحسین شهیدی صالحی /