responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1313

 

بستان آباد ، شهرستان و شهری در استان آذربایجان شرقی .

1) شهرستان بستان آباد. مشتمل بر دو بخش مرکزی و تیکْمه داش و نُه دهستان است و آبادیهای آن در کوهستان و دشت قرار دارد. گرانکوه سهند * در جنوب آن ، و دهستان سهندآباد در دامنه های شمالی و شرقی آن قرار دارد و چمن اوجان * سراسر دهستان اوجان و قسمتی از دهستانهای مهران رود عباسی را فرا گرفته است . از رودهای مهم بستان آباد، رود اوجان ـ از ریزابه های سمت چپ تلخه رود (آجی چای ) ـ است که از کوه سهند سرچشمه می گیرد. رود اوجان ، پس از پیوستن رودهای سَران و صبری به آن ، از شهر بستان آباد گذشته ، در حدود 34 کیلومتری شمال آن ، در شمال دهکدة بخشایش ، به تلخه رود می ریزد. تلخه رود بیشتر اراضی قسمت شمالی شهرستان را زهکشی می کند. رودهای دیگر آن عبارت اند از: بارِنج چای که از ارتفاعات سهند سرچشمه می گیرد و پس از گذشتن از دهستانهای سهندآباد و مهران رود وارد شهرستان تبریز می شود و زهاب آن از دهکدة بارِنْج ، هفت کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز، می گذرد و ظاهراً همان رودی است که حمدالله مستوفی آن را مهران رود می خواند (ص 223)؛ رود سیاه چمن (قراچمن ) از ریزابه های سمت چپ شهری چای از ارتفاعات قسمت غربی بُزغوشی سرچشمه گرفته نزدیک آبادی سیاه چمن به رود شهری چای می ریزد؛ سرچشمة رود شهری چای از کوههای اوجان است و به نوشتة حمدالله مستوفی (ص 224) احتمالاً در قدیم رود میانَج نام داشته است . قسمت علیای رود شهری چای از قسمت شرقی سهند سرچشمه می گیرد و اراضی دهستان عباسی را آبیاری کرده به سوی میانه جریان می یابد.

از آثار تاریخی این شهرستان ویرانه های شهر اوجان * در چهار کیلومتری غرب شهر بستان آباد و دهکدة قدیمی حاجی آقا است . راه اصلی تبریز ـ میانه ـ زنجان ، و تبریز ـ سراب ـ اردبیل ، و تبریز ـ هشترود ـ مراغه از بستان آباد می گذرد. از محصولات مهم آن گندم و جو است و از دامداری ، پرورش گوسفند و بز در آن رواج دارد.

در1316 ش ، طبق قانون تقسیمات کشوری ، بستان آباد به عنوان بخش در شهرستان تبریز در استان آذربایجان (3ـ4) تشکیل شد. در 1329 ش در کتاب اسامی دهات کشور ، بستان آباد علیا و بستان آباد سفلی در دهستان اوجان ضبط شده است . در1330 ش ، در جلد چهارم فرهنگ جغرافیایی ایران رزم آرا، بستان آباد به عنوان بخش آمده است . در 1355 ش ، طبق فهرست تقسیمات کشور ایران ،بستان آباد مشتمل بر دهستانهای عباس ، اوجان ، سهندآباد و مهران رود بود. و در تقسیمات کشور جمهوری اسلامی ایران بستان آباد شهرستانی با بخشهای مرکزی و تیکمه داش ، شامل دهستانهای عباس غربی ، عباس شرقی ، اوجان شرقی ، سهندآباد، مهران رود مرکزی ، اوجان غربی ، قوری





















موقعیت شهرستان بستان آباد

گُل ، مهران رود جنوبی و شِبلی ضبط شده است .

2) شهر بستان آباد. (جمعیت ، طبق آمارگیری جاری 1370 ش : 659 ، 11 تن ) در 720 ، 1 متری و در حدود شصت کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز و در 94 کیلومتری شمال غربی میانه واقع است . حداکثر مطلق دمای آن به 30 درجه و حداقل مطلق آن به 26ـ درجه می رسد. بستان آباد از راه اصلی ، با شهر سراب و اردبیل پیوندهای اقتصادی دارد. شهر جدید بستان آباد در کنار آب گرم ، که امروزه به صورت گرمابه های آب معدنی از آن استفاده می شود، در دهة اول سلطنت رضاخان و ظاهراً پس از احداث راه اصلی جدید اردبیل ـ سراب ـ بستان آباد ـ تبریز در 1307 ش ، احداث شده و بتدریج توسعه یافته است . دهکدة سابق بستان آباد (شهر امروزی ) در گذشته از دو قسمت بستان آباد بالا و بستان آباد پایین تشکیل می شد که مرکز «بخش » در بستان آباد بالا قرار داشت . امروز شهر از دو قسمت یادشده بعلاوة دهکدة اسکی کَنْد تشکیل می شود. آب گرم معدنی در اسکی کند قرار دارد. شهر بستان آباد جانشین شهر تاریخی اوجان که ویرانه هایش در نزدیکی آن دیده می شود شده است .


منابع :
(1) ایران . وزارت کشور، تقسیمات کشور شاهنشاهی ایران ، تهران 1355 ش ؛
(2) همو، فهرست واحدهای تقسیمات کشوری تا پایان شهریور ماه 1365 ، تهران 1365 ش ؛
(3) همو، قانون تقسیمات کشور و وظایف فرمانداران و بخشداران مصوب 16 آبان ماه 1316 ، تهران ( بی تا. ) ؛
(4) ایران . وزارت کشور. ادارة کل آمار و ثبت احوال ، کتاب اسامی دهات کشور ، ج 1، تهران 1329 ش ؛
(5) ایران . وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی . دفتر تقسیمات کشوری ، تقسیمات کشور جمهوری اسلامی ایران ، تهران 1373 ش ؛
(6) حمدالله بن ابی بکر حمدالله مستوفی ، کتاب نزهة القلوب ، چاپ گی لسترنج ، تهران 1362 ش ؛
(7) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها) ، ج 4: استان سوم و چهارم (آذربایجان ) ، تهران 1330 ش ؛
(8) سازمان هواشناسی کشور، سالنامه هواشناسی ، تهران ( 1356 ش ) ؛
(9) عبدالعلی کارنگ ، آثار باستانی آذربایجان ، ج 1: آثار و ابنیة تاریخی شهرستان تبریز ، تهران 1351 ش ؛
(10) مرکز آمار ایران ، نتایج آمارگیری جاری جمعیت ، تهران 1370 ش ؛
(11) مؤسسه جغرافیائی و کارتوگرافی سحاب ، اولین نقشة برجسته نمای آذربایجان ، تهران 1363 ش .

/ خسرو خسروی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1313
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست