بادِهوا ، در مالیة عثمانی ، اصطلاحی عام برای درآمدهای نامستمر و اتفاقی از محل جرایم و عوارض و حق الثبتها و سایر منابع غیر معمول درآمد. این اصطلاح در قانون های قرن نهم نیامده است ، ولی در قانون نامة گلیپولی سال 925 از جرایم و مالیات عروسی و عوارضِ دستگیری بردگان فراری و انواع دیگر بادهوا یاد شده است (بارکان ، ص 236). اصطلاحاتی از این نوع در قانون نامه های آنکارا 929ـ بارکان ، ص 34، حمید 935ـ بارکان ، ص 33)، آیدین (935ـ بارکان ، ص 14)، و مَلَطْیه (937ـ بارکان ، ص 110) و کولیهای روم ایلی (937ـ بارکان ، ص 248) نیز آمده است . در دو قانون نامة اخیر، بادهوا ضمیمة رسوم عرفیه است . در قرون دهم تا دوازدهم این اصطلاح را در کلیة کتب قانون و دفاتر و سراسر قلمرو عثمانی می توان یافت . در تیمار * های رایگان (سربست تیمار)، بادهوا متعلق به تیماردار بود. در انواع دیگر تیمار، بادهوا میان تیماردار و خاص * تقسیم می شد یا، در بیشتر موارد، تمامی آن به خاص تعلق می یافت که در این صورت یا به عنوان خاصِ شاهی نگهداری می شد یا به مثابة خاص به حاکم اعطا می شد (رجوع کنید به بیت المال * ). این اصطلاح ممکن است ، چنانکه اینالجق می گوید، با کلمة بیزانسی «اریکون »، که خود بسیار بحث انگیز بوده است ، نسبت داشته باشد.

---

منابع :
(1) «قانون نامة آلِ عثمان »، در تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی ، ضمیمه ، استانبول 1329، ص 38ـ39؛


Omer lutfi Barkan,Osmanlu Imparatorlug § u'nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esaslar i , I. Kanunlar,

(2) Istanbul 1943;
Halil I nalc â k, Su ª reti , Defter i Sancak-i Arvan ¦ â d, Ankara 1954, xxvii-xxviii, xxxii-xxxiii,

(در این کتاب اینالجق به قانون مشروحی دربارة بادهوا در نسخه ای خطّی محفوظ در کتابخانة انجمن تاریخ ترک ، ش 34، ص 117 اشاره می کند).

/ لویس ( د. اسلام ) /