بُرهانپوری ، قطب الدین سلیمانجی ، مورخ اسماعیلی ، و از پیروان و سپس از رهبران دعوتِ دستة داودی ، از شاخة مُستَعلَویه ـ طَیّبیة فرقة اسماعیلیه . در اواسط سدة دوازدهم به دنیا آمد، ساکن هند بود و در آخر شوال 1241، در شهر پونه درگذشت . او از علمای داودیِ اسماعیلیانِ طیبّی در هند، مشهور به بُهره (یا بُحره )، بود. در 1214، چهل و سومین «داعی مطلق » داودی ، عبدعلی سیف الدین (متوفی 1232)، او را به مقام مهمی در سلسله مراتب دعوت اسماعیلیان طیبّی ـ داودی منصوب گرداند.
شهرت برهانپوری بیشتر به علت تألیف کتاب منتزع الاخبار فی اخبار الدعاة الاخیار در تاریخ اسماعیلیه است . یکی از دلایل اهمیت این کتاب این است ک در آن مؤلفی اسماعیلی دربارة این فرقه سخن گفته است . منتزع ... در دوجلد و در 1231 تألیف شده و جلد اول ، شامل مطالبی است دربارة تاریخ زمان پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و امام علی علیه السّلام و سپس تاریخ اسماعیلیه در دور کشف و امامت بیست و یک تنی که اسماعیلیان ، مستعلوی طیّبی می شناسند. وقایع این دوره با قتل آمر بِاَحکام اللّه (524)، دهمین خلیفه فاطمی مصر و بیستمین امام مستعلوی ، و سپس غیبت فرزند او، الطیّب ، پایان می یابد. جلد دوم اختصاص دارد به شرح تاریخ اسماعیلیان طیّبی در دورة ستر (غیبت )، و ادامة دعوت طیّبی به رهبری داعیان مطلق از 524 تا انقسام طیبیّه به دسته های سلیمانی و داودی در 999، و سپس تاریخ داعیان داودی از زمان داود برهان الدین (متوفی 1021 تا 1231). در آخر مجلد دوم ، برهانپوری در ضمیمه ای ، ذکر وقایع تاریخ خود را تا 1240، در زمان چهل و پنجمین داعی مطلق داودی ، طیّب زین الدین (متوفی 1252)، ادامه داده است . در جلد دوم مطالبی دربارة دعوت و زندگی داعیان داودی در هند نیز آمده است .این کتاب هنوز به چاپ نرسیده است ، اما دست نوشته های کامل آن در مجموعه های خصوصی در هند و پاکستان و در بعضی از کتابخانه های دانشگاهی ، مانند کتابخانة دانشگاه بمبئی ، یافت می شود.
منابع :
(1) Farhad Daftary, The Isma ¦ ` ¦ l ¦ s: their history and doctrines , Cambridge 1992; (2) M. Goriawala, A descriptive catalogue of the Fyzee collection of Ismaili manuscripts, Bombay 1965, 121-122; (3) W. Ivanow, A guide to Ismaili literature, London 1933,72-73; (4) idem, Ismaili literature: a bibliographical survey ,Tehran 1963, 93; (5) Ismail K. Poonawala, Biobibliography of Isma ¦ ` ¦ l ¦ literature , Malibu, Calif. 1977.