بخش هيجدهم:

راه مستقيم و راه كج

در مقالۀ قبل به مناسبت جملۀ:«سيّدى لعلّك عن بابك طردتنى...»صحبت از«باب اللّه و باب الجنّة و ابواب السّموات»شد و مناسبت ايجاب كرد سبيل اللّه نيز بيان شود.

در قرآن شريف كلمه«سبيل اللّه»كه به معناى راه خداست چه به عنوان انفاق فى سبيل اللّه يا جهاد و قتال فى سبيل اللّه،زياد به كار رفته است و بايد توجه داشت خداوند جسم نيست كه در مكان مخصوصى باشد تا لازم باشد براى رسيدن به او مسافتى پيموده شود و همچنين وظائف و كارهائى كه به عنوان تكليف الهى انجام مى‌گيرند چه در جنگ و غير آن به معنى طى مسافت نيست كه مثلا بتوان گفت چند كيلومتر است.روى اين جهت علماى تفسير فرموده‌اند:از لحاظ قواعد ادبى مقصود از«سبيل اللّه»رضايت يا ثواب خدا است ولى با در نظر گرفتن چنين معنائى باز اشكال باقى است و ممكن است گفته شود:مگر رضايت خدا در مكان مخصوصى است كه با طى مسافتى مثلا صد كيلومتر به آن برسيم؟يا اينكه مگر قربات و طاعات و كارهاى خير،خيابان يا جاده است كه با پيمودن آن به رضا يا ثواب الهى برسيم.

ازاين‌رو به نظر مى‌رسد بهتر است بگوئيم:به اصطلاح علماى ادب،اين اضافه، يعنى اضافۀ كلمۀ«سبيل»به«اللّه»از باب اضافۀ به غايت و مقصد راه(يعنى اللّه)،