از اينكه خداوند مىفرمايد: (وَ جادِلْهُمْ
بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ)1 استفاده مىشود جدل غير احسن هم وجود دارد؛ چون احسن
افعل التّفضيل است و جدال غير احسن، جدال حسن است و اين معنى مسلم مىباشد كه وقتى
قرآن دعوت به جدال احسن مىكند جدال قبيح و ناپسند مورد مذمّت است2 كه فعلاً مىپردازيم
به بيان اجمالى اين سه قسم:
1 - جدال احسن
جدال احسن بهترين روش منطقى و
معقول براى آشكار ساختن حق و تبيين آن و غلبه بر اهل باطل مىباشد؛ زيرا در هنر
جدل از مقدمات مورد قبول همگان و قضاياى مشهوره حقيقى و مسلّمى كه همه مردم به
آنها اعتراف دارند و آراء بزرگان آنها را پسنديده باشد، استفاده مىشود و اين نوع
روش را روش سقراطى نامند كه قرآن بدان دعوت فرموده است، مىفرمايد: (وَ جادِلْهُمْ
بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ اَلْكِتابِ إِلاّ بِالَّتِي هِيَ
أَحْسَنُ إِلاَّ اَلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ، وَ قُولُوا آمَنّا بِالَّذِي أُنْزِلَ
إِلَيْنا