نصيب انسان در آخرت

اما نصيب انسان در آخرت يكى از دو چيز است: 1. عذاب شديد، 2. مغفرت و رضوان و خشنودى خدا. هر يك از اين دو، بستگى به اين دارد كه انسان در دنيا كدام‌يك را براى خود مهيا كرده و از امكانات و عمر خودش چگونه استفاده برده باشد.

علت خلقت دنيا

مطلب ديگرى كه بايد به آن پاسخ دهيم اين است كه نه تنها در دين مقدس اسلام، بلكه در همه اديان از طرف مربيان اخلاق، دنيا مذمت شده است. بدى دنيا به چه معنى است؟ آيا واقعا دنيا بد است؟ آيا خورشيد، درختها، زمين، آسمان، درياها، كوهها و وجود ما با حس بويايى، چشايى، لامسه و ذائقه بد است؟ اگر اينها بد است، چرا خداوند خلقت فرموده و در مقام امتنان مى‌فرمايد:

قُلْ هُو الّذِي أنْشأكُمْ و جعل لكُمُ السّمْع و الْأبْصار و الْأفْئِدة قلِيلاً ما تشْكُرُون؛/[1] اى پيامبر، به مردم بگو خداوند براى شما چشم و گوش و دل قرار داد؛ در حالى كه تعداد كمى از شما سپاسگزار هستيد.

بعضى مى‌گويند منظور از مذمّت دنيا اين است كه محبت به دنيا بد است. شايد در تأييد اين سخن بعضى روايات باشد كه پيامبر (ص) مى‌فرمايد: «حبّ الدنيا رأس كلّ خطئة؛ علاقه و محبت به دنيا سرچشمه و اساس هر گناه و خطايى است». پس آنچه را علماى اخلاق بد مى‌دانند، محبت دنيا است كه نوعى پايبندى و مانع از طى مدارج كمال است.

بعضى بزرگان در اين نظر مناقشه دارند و مى‌گويند ما همچنان كه اگر از ساير چيزهايى را كه خداوند در اختيار ما گذاشته درست استفاده كنيم، هيچ بدى

[1] ملك (67) آيهء 23.