صد هزار تومان در رأس ده سال بدهِی دارد، و الآن از دنِیا مِی‌رود، تمام اِین بدهِی‌ها «حال» مِی‌شود؛ ِیعنِی نمِی‌توانند اموال او را بِین ورثه قسمت کنند مگر اِینکه فعلاً تمام بدهِی‌هاِی مدّت دار او را بپردازند.

امّا عکسش اِین‌طور نِیست؛ ِیعنِی اگر کسِی از دنِیا برود، طلب‌هاِی مدّت‌دارش حال نمِی‌شود، بلکه وصِی ِیا قِیّم باِید صبر کند و در رأس مدّتِی که مِی‌رسد، بدهِی را از آن بدهکارها طلب کند. وقتِی طلب‌ها را گرفت، روِی ما تَرَک مِی‌گذارد و بعد قسمت مِی‌کند و سهام هر کدام از ورّاث را به حساب خودشان مِی‌دهد.

احکام ضمانت در صورت فوت ضامن

حالا در مسئلۀ ضمان، شخصِی از دِیگرِی طلبِ حال دارد؛ مثلاً الآن از شما ده هزار تومان مِی‌خواهد. ضامن ضمانت مِی‌کند که: «من در رأس ِیک ماه مِی‌پردازم.» در اِینجا ضامن در رأس ِیک ماه بدهکار مِی‌شود و الآن بدهکار نِیست. حالا اگر ضامن بعد از ده روز بمِیرد، اِین ده هزار تومانِی را که تعهّد کرده است که: «در مدّت ِیک ماه مِی‌پردازم»، باِید الآن بپردازند؛ چون فوت کرده است و اِین بدهِیِ بِیست روز بعد، «حال» مِی‌شود. پس وصِی و قِیّم باِید آن طلب را همِین الآن به آن شخص طلبکار بپردازند. هم‌چنِین ورثۀ ضامن هم مِی‌توانند الآن به مضمون‌ٌ‌عنه مراجعه کنند و از او بگِیرند؛ چون اصلِ طلب حال بوده است و بعد از أجل نبوده است.

امّا اگر عکس اِین مسئله بود، ِیعنِی طلبکار از بدهکار در رأس ِیک ماه طلب دارد، و ضامن هم ضمانت کرد که من در رأس ِیک ماه مِی‌پردازم، ولِی ضامن بعد از ده روز مُرد؛ وقتِی ضامن بمِیرد، آن تعهّدش که بِیست روز مانده است، «حال» مِی‌شود و باِید وصِیّ او الآن آن تعهّد را به شخص طلبکار بپردازد. امّا ورثۀ ضامن نمِی‌توانند به مضمون‌ٌ‌عنه و بدهکار رجوع کنند و همِین الآن بگِیرند؛ چون طلب ِیک ماهه بوده است