در اين آيه شريفه به قول كوفيان جمله «ليسجننّه» فاعل است و به قول اهل بصره به تأويل مصدر مفهوم جمله، فاعل است).

فعل «ينثالون» يا خبر دوّم است براى مبتدا يا حال است براى فعل «راعنى» و يا عاملى است كه در الىّ عمل كرده است.

تمام سخن امام (ع) اشاره‌اى است به ازدحام مردم بر او براى بيعت، پس از كشته شدن عثمان. امام (ع) كثرت ازدحام و انبوهى مردم را براى بيعت به يال كفتار تشبيه كرده است و مناسبت تشبيه زيادى موى گردن كفتار است كه به صورت قائم و پشت سر هم قرار دارد و عرب به دليل انبوه بودن يال كفتار آن را عرف مى‌نامند. كيفيّت روآوردن مردم به آن حضرت و پياپى آمدن ايشان، شباهت به يال كفتار پيدا كرده است.

(2815- 2809)

فرموده است: حتّى لقد وطئ الحسنان و شقّ عطفاى‌

اين عبارت اشاره به نهايت ازدحام مردم در اطراف حضرت است و منظور از «حسنان» حسن و حسين فرزندان آن حضرت مى‌باشد و پاره شدن عباى حضرت به علّت فراوانى مردم در هنگام نشستن در اطراف آن حضرت به هنگام ايراد خطابه بوده است. به روايتى ديگر منظور از «شقّ» آزردگى بود كه در دو پهلوى حضرت ايجاد شد و يا اين كه پيراهنش به علّت ازدحام مردم كه در اطرافش نشسته بودند از دو طرف پاره شد.

به كار بردن لفظ «عطفين» براى دو طرف پيراهن اطلاق مجازى است به علاقه مجاور بودن آن با بدن انسان، و از عادت عرب اين است كه فرمانروايانشان مانند همه مردم در هنگام خطابه زياد تشريفات قائل نمى‌شوند، و ازدحام مردم يا براى ايجاد شادمانى در امام بود و يا به خاطر كم ظرفيّتى آنها.

سيّد مرتضى (رضى) حكايت كرده است كه ابا عمر محمّد بن عبد الواحد غلام ثعلب، كلام امام (ع) را كه فرمود: وطئ الحسنان، به دو انگشت پا تعبير كرده‌