اجراي آن را به ديگري محول نمايند و يا شكل هاي ديگري را براي حكومت ديني خود برگزينند. بر اين اساس حكومت ديني مي‌تواند متناسب با نيازهاي زمان داراي اشكال گوناگون باشد; و اين وظيفه كارشناسان آگاه و متعهد هر زمان است كه ضمن توجه به دستورات ديني و تجربه هاي بشري، نظامي را پيش بيني نمايند كه هم خواست عمومي را تأمين كند و هم بهترين گزينه براي حكومتداري و جلوگيري از استبداد و طغيان حاكمان باشد.

حكومت، وكالت يا ولايت

الف - وكالت، عقدي جايز

"وكالت" در اصطلاح عبارت است از عقدي جايز كه بين موكل و وكيل منعقد مي‌شود و بر اساس آن اختياراتي به وكيل داده مي‌شود تا از طرف موكل آن را اعمال نمايد. اين واگذاري به گونه اي است كه شخص موكل هم مي‌تواند در خصوص مورد وكالت اقدامات مشابه را انجام دهد; يعني حق و اختيار موكل از او سلب نمي شود و در خصوص مورد وكالت، هر دو نفر (موكل و وكيل) حق اعمال نظر دارند; و هر گاه موكل تصميم بگيرد مي‌تواند وكيل خود را عزل و او را مسلوب الاختيار گرداند.

در روشهاي حكومتي پذيرفته شده، كمتر نشاني از اين گونه روابط ديده شده است . بلكه عمدتا وكلا حق اعمال نظر از سوي موكلان را مي‌يابند، بدون آن كه موكلان حق عزل ايشان را - در طول مدت نمايندگي - داشته باشند يا حق اعمال نظر شخصي در مورد وكالت داشته باشند.[1]

در حقيقت مناصب حكومتي كه از سوي مردم به نمايندگان آنان واگذار شده و مي‌شود، وضعيتي غير از وكالت اصطلاحي شرعي پيدا مي‌كند و تنها تشابه اسمي با آن دارد. انتخابات و يا بيعت با حاكمان گرچه به معناي واگذاشتن كارها به ديگري است، ولي تفاوت عمده اي با وكالت دارد و ظاهرا نمي توان مقوله حكومت را از نوع وكالت دانست .

---