فروع و جزئيات تطبيق دهيد."[1] البته بدون شك به واسطه روايات زيادي كه از ائمه اطهار(ع) در موضوعات و مسائل مختلف وارد شده، فقه شيعه نسبت به ساير مكتب هاي فقهي بسي غني تر شده و به تلاشهاي اجتهادي نياز كمتري بود. فقها مشكلات خود را تا حد مقدور - با وجود بعد مسافت و ساير مشكلات - با ائمه اطهار(ع) در ميان مي‌گذاشتند. ولي در عين حال شيعه خود را از تفقه و اجتهاد بي نياز نمي دانست .

3 - دوره اجتهاد تخصصي

در عصر غيبت كه امكان دسترسي مستقيم به امام معصوم فراهم نيست، اجتهاد گره گشاي نيازها و مسائل جديد است ; و دين تحرك و تازگي و اصالت الهي خود را با آن حفظ مي‌كند. اجتهاد به معناي اصطلاحي آن در اين دوره شروع شد. يعني رد فروع بر اصول و تطبيق اصول بر فروع با آگاهي دقيق و عميق از منابع و نيز آشنايي به اصول و قواعد استنباط و ديدگاههاي فقهاي پيشين .

از ديدگاه اسلام اجتهاد و استنباط در انحصار طبقه و قشر خاصي نيست . همه كساني كه صلاحيت هاي لازم علمي را دارند مي‌توانند به اجتهاد بپردازند. تمام كساني كه توانايي لازم را براي فهم احكام الهي از منابع دارند، مي‌توانند با احراز صلاحيت، خود به متون ديني و منابع مراجعه كنند و احكام را به دست آورند.

و اخبار وارده در مذمت اجتهاد و عمل به رأي، ناظر است به اجتهاد معمول بين برخي از فقهاي اهل سنت كه در صورت عدم نص بر طبق استحسانات ظني و حدسي فتوا مي‌دادند; ولي مقصود ما از اجتهاد، استنباط فروع از اصول كلي وارده است، كه خود ائمه (ع) پايه گذار و مروج آن بودند; همان گونه كه فرمودند: "علينا القاء الاصول و عليكم التفريع"[2] و اين امري است معقول و منطقي .

---