كسي كه مي‌خواهد با تو حرف بزند حرفش را بدون لكنت زبان بزند. مجلسي نباشد كه با تشريفات و ابهت همراه باشد كه اگر كسي خواست حرفي بزند جرأت نكند."[1]

همچنين اميرمؤمنان (ع) در جنگ صفين خطبه نسبتا مفصلي ايراد كرد و در آنجا فرمود: "همانا خداوند بر شما حقي براي من قرار داده چون حكمراني بر شما را به عهده گرفته ام ; و براي شما نيز حقي است بر من، همانند حق من كه بر شماست ." آنچه در اين كلام علي (ع) قابل توجه مي‌باشد، تأكيد بر حقوق متقابل حاكم و مردم است . حضرت در ادامه مي‌فرمايد: "فليست تصلح الرعية الا بصلاح الولا ة و لا تصلح الولاة الا باستقامة الرعية ..."; "حال رعيت به سامان نمي رسد مگر آن كه حاكمان نيك رفتار باشند، و واليان نيك رفتار نگردند مگر آن كه رعيت درستكار باشد."

4 - جلوگيري از تملق و پرهيز از منش جباران

يكي ديگر از تعاليم اخلاقي اسلام براي كارگزاران، پيشگيري از رواج فرهنگ تملق و چاپلوسي در سطح مديريت كشور و به ويژه مسؤولان بالاي حكومت است . اين تعاليم به خوبي از روش پيامبراكرم 6 و اميرمؤمنان (ع) در مدت كوتاه حكومت خود استفاده مي‌شود.

زماني كه يكي از ياران اميرالمؤمنين (ع) با تمجيد و ستايش از امام، آمادگي خود را براي فرمانبري اعلام كرد، حضرت در پاسخ مطالبي ايراد كرد و از جمله فرمود: "فلا تكلموني بما تكلم به الجبابرة و لاتتحفظوا مني بما يتحفظ به عند اهل البادرة"; "با من آن طور كه با جباران سخن گفته مي‌شود سخن مگوييد، و آنچنان كه از تندخويان كناره گرفته مي‌شود از من كناره نگيريد; رفتار شما با من ساختگي نباشد; گمان نكنيد كه شنيدن حرف حق بر من سنگين است و نمي خواهم كه مرا بزرگ فرض كنيد; زيرا هر كس شنيدن حق و پيشنهاد عدالت بر او دشوار باشد، اجراي حق و

---