منظور از واحد بودن خدا

واحد بودن خداوند به اين است كه خداوند يكي است و در ذات او تجزيه راه ندارد. صفات خداوند عين ذات او بوده و در آنها چندگانگي وجود ندارد. اين كه خداوند در الوهيت يگانه است، به اين معناست كه شريكي در پرستش ندارد. علم، قدرت و حيات او مانند علم و قدرت و حيات ديگران نيست . براي اين كه اين صفات در خداوند عين ذات او و در مرحله تحقق عين يكديگرند.

تقسيم صفات خداوند و تفكيك صفات از ذات صرفا از جانب ماست كه در مقام شناخت هستيم . خداوند نه در ذات و نه در صفات دوگانگي ندارد. (و الهكم اله واحد لا اله الا هو الرحمن الرحيم )[1] "معبود شما يگانه اي است كه جز او معبودي نيست، معبودي مهربان و بخشنده ."

واحد بودن خداوند وحدت عددي نيست كه درباره ساير اشيا مي‌گوييم . وحدت عددي و كثرت حاصل از آن، از آثار صنع و ايجاد خداوند هستند; چرا كه عدد مستلزم محدوديت است و ذات باري تعالي در تمامي كمالات مطلق بوده و هيچ نوع محدوديتي در حق او تصور نمي رود (و هو الواحد القهار)[2] "و او يگانه قهار است ." (و هو العليم القدير)[4] "و او داناي تواناست ." (أن القوة لله جميعا)[3] "همانا قدرت منحصرا و در تمام اشيا از آن خداست ." (أن الله هو الحق المبين )[5] "همانا خداوند حق آشكار است ." آيات فوق و بسياري از آيات مشابه آنها همگي حاكي از بي انتهايي ذات و صفات كمالي خداست ; و گوياي آن است كه چه در ذات و چه در صفات، دومي براي او فرض نمي شود و براي همين است كه وحدت عددي درباره او معنا ندارد. زيرا هر وجود و كمالي در اصل از آن ذات است و چيزي كه فرض دوم نداشته باشد به صفت عدد كه بيانگر محدوديت است متصف نمي شود.

---