به چيز مجهول مطلق امكان ندارد. نمي شود انسان به چيزي گرايش داشته باشد ولي به او آگاه نباشد.

اين گرايش دروني گاهي با گرفتار آمدن انسان به شدايد و سختي ها خود را نشان مي‌دهد. همان گونه كه بيان شد قرآن از كساني ياد كرده است كه وقتي در طوفان دريا گرفتار مي‌آيند و همه راهها به روي آنها بسته مي‌شود، با اخلاص تمام رو به سوي خدا مي‌آورند و از او نجات خود را طلب مي‌كنند. (فاذا ركبوا في الفلك دعوا الله مخلصين له الدين فلما نجاهم الي البر اذا هم يشركون )[1] "زماني كه در كشتي سوار شوند، خدا را مخلصانه مي‌خوانند و به درگاه او دعا مي‌كنند، و وقتي كه خدا آنان را به خشكي راه مي‌برد [و مشغول به دنيا و نعمات آن مي‌شوند] باز رو به شرك مي‌آورند." (و اذا غشيهم موج كالظلل دعوا الله مخلصين له الدين ...)[2] "وقتي كه موج آنها را همچون سايبانها از هر سو فرا گرفت، خدا را مي‌خوانند با عقيده اي خالص ... ."

صفات خدا

خداوند داراي صفات و افعالي است كه آنها براي بشر قابل شناخت هستند; هرچند اين شناخت محدود مي‌باشد. البته ذات خدا قابل شناخت نيست ; اما صفات و افعال او كه در عالم تبلور يافته اند قابل فهم مي‌باشند.

عبدالرحيم قصير مي‌گويد نامه اي به دست عبدالملك بن اعين به امام صادق (ع) نوشتم و در آن آوردم كه مردمي در عراق پيدا شده اند كه خدا را به صورت و خطوط چهره توصيف مي‌كنند. فدايتان گردم اگر صلاح ديديد نظر صحيح را درباره توحيد برايم بنويسيد. آن حضرت برايم نوشت : "خدا تو را مشمول رحمت خود قرار بدهد; از توحيد و آنچه از ناحيه تو درباره آن انديشه مي‌شود پرسيده اي . بزرگ است آن خدايي كه همانندي براي او نيست . او شنوا و داناست . بزرگتر است از

---