طور طبيعي در زمين بكاريد ممكن است پس از ده سال درخت خرما شود، ولي اگر كشاورزي پيشرفته باشد و مهندس كشاورزي نظارت داشته باشد و... ممكن است پس از پنج سال درخت خرما شود، منتها اين چيزي است كه در طاقت بشر است، اما اين كه يك هسته خرما در ظرف يك دقيقه تبديل به درخت خرما شود، هرچند در طاقت بشر نيست اما محال هم نيست، ولي بر حسب عوامل طبيعي كه در دست است با همه نيروها و فنوني كه به كار ببريم امكان ندارد كه در ظرف يك دقيقه تبديل به درخت خرما شود، لكن قدرت خداي تبارك و تعالي مي‌تواند به چنين چيزي تعلق گيرد و كار و عمل همين علل طبيعي را تسريع كند و چنين كاري انجام شود، يعني كاري كه در مدت زيادي انجام مي‌شد در مدت كمي انجام شود. يا مثلا زنده شدن مرده ذاتا محال نيست، ولي شرايط و عللي مي‌خواهد و خداوند چه بسا همان شرايط را در مدت كمي فراهم مي‌كند و مرده زنده مي‌شود.[1]

معجزه، تحقق معلول بدون علت نيست

علاوه بر اين كه معجزه به اين معنا نيست كه قدرت خداوند بر يك امر محال تعلق گيرد، بدين معنا هم نيست كه چيزي بدون علت موجود شود. معلول بدون علت موجود نخواهد شد، هر معلولي علت دارد منتها گاهي معلول و

---