ذرات اتم شده . پس ممكن است كسي بگويد: اصل عالم ماده اتم است و الكترون و پروتون، يا اين كه گفته شود كه همان ماده مذاب است ; براي اين كه ماده مذاب از همين اتمها و همين اجزاء لايتجزي تشكيل شده است . البته اجزاء لايتجزي هم غلط است، زيرا هيچ چيز در عالم ماده غيرمتجزي نيست، هر چيز هرچند كوچك باشد قابل تجزيه است . در هر حال چنين نظريه اي نيز هست، كه عالم ماده نخست ماده مذابي بوده كه در صورت مانند آب روان است .

جمع ميان روايات و نظريات دانشمندان

ما دليل نداريم كه وقتي حضرت علي (ع) مي‌فرمايد اصل عالم آب بوده، آب را همين آبي كه از اكسيژن و هيدروژن تشكيل شده بدانيم، بلكه ممكن است منظور حضرت همان ماده مذاب باشد و ايشان در آن زمان نمي توانسته اند صريحا بگويند، و به همين علت تعبير به آب كرده اند، چون ماده مذاب هم مانند آب است . و اين باد را كه حضرت مي‌گويد بر آن مسلط شد، ممكن است مراد باد اصطلاحي نباشد، بلكه همان نيرو و قوه محركه اي باشد كه اين ماده مذاب را سريع حركت مي‌دهد، و به قول اينها مي‌گويند: در اثر شدت حركت تكه هايي از آن جدا شده و به صورت اقمار و ماه و زمين و... در آمده است .

در اين صورت فرمايش حضرت امير(ع) با اين نظريه و تئوري جديد منافات ندارد، اصل عالم ماده به فرمايش حضرت آب و يا به گفته اينها ماده مذاب بوده است . حضرت هم مي‌فرمايد: در اثر حركت كف ايجاد شد، و منظور از كف همان ذراتي است كه از آن متصاعد و سپس از آن جدا شده و زمين ما هم همان ماده مذاب بوده است و بعد روي آن بسته شده است، و اين مطلب قابل تطبيق با اين نظريه است كه ذراتي از مايع مذاب جدا شده و به صورت زمين درآمده است ; رواياتي از ائمه (ع) هم حول و حوش همين مطلب داريم ; مثلا روايتي از