بسم الله الرحمن الرحيم

خطبه 1 (درس 3)

"فطر الخلائق بقدرته ، و نشر الرياح برحمته ، و وتد بالصخور ميدان ارضه"

تعريف اشياء به "حد" و "رسم"

موضوع بحث ما درسهايي از نهج البلاغه بود و خطبه اول را شروع كرديم ; اين خطبه پر است از مسائل فلسفي و اعتقادي، و احتياج به دقت نظر دارد. جمله اي را كه هفته گذشته گفتيم ناچاريم تكرار كنيم :

"الذي ليس لصفته حد محدود، و لا نعت موجود، و لا وقت معدود، و لا اجل ممدود"

(خداوندي كه صفت او حد و حدود معيني ندارد، و صفتي هم كه قابل تغيير و تحول است ندارد، وقتي هم كه قابل شمارش باشد ندارد، اجلي هم كه معين شده باشد ندارد.)

ظاهر جمله اين است كه حضرت مي‌فرمايد: صفت خدا حد محدود ندارد و مربوط به ذات نيست ; ولي ابن ابي الحديد كه يكي از شارحان نهج البلاغه است و معتزلي مذهب و اهل سنت و جماعت است در اين مورد گفته : "الذي ليس لصفته حد محدود" يعني ذات خدا و كنه او حد محدودي ندارد.[1] كلمه صفت را در

---