چنانچه بنّا كمتر از مقدارى كه از صاحب كار ميگيرد به عمله بدهد؛ زيادى آن بر او حرام است و بايد آنرا بصاحب كار بدهد و نيز اگر اجير شود كه ساختمان را تمام كند و براى خود اختيار بگذارد كه خودش بسازد، يا بديگرى بدهد در صورتيكه كمتر از مقدارى كه اجير شده بديگرى بدهد، زيادى آن براى او حرام ميباشد.

مسئله 2225- اگر رنگرز قرار بگذارد كه مثلا پارچه را با نيل رنگ كند، چنانچه با رنگ ديگر رنگ نمايد حق ندارد چيزى بگيرد.

احكام جعاله‌

مسئله 2226- جعاله آنست كه انسان قرار بگذارد در مقابل كارى كه انجام ميدهند مال معينى بدهد، مثلا بگويد هركس گمشده مرا پيدا كند، ده تومان باو ميدهم و بكسيكه اين قرار را ميگذارد جاعل و بكسيكه كار را انجام ميدهد عامل ميگويند و فرق بين جعاله و اينكه كسى را براى كارى اجير كنند، اين است كه در اجاره بعد از خواندن صيغه، اجير بايد عمل را انجام دهد و كسى هم كه او را اجير كرده اجرت را باو بدهكار ميشود، ولى در جعاله عامل ميتواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد؛ جاعل بدهكار نميشود.

مسئله 2227- جاعل بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قرارداد كند و شرعا بتواند در مال خود تصرّف نمايد، بنابراين جعاله آدم سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف ميكند و جعاله محجور نسبت بامواليكه شرعا از تصرف در آنها ممنوع است صحيح نيست.

مسئله 2228- كارى را كه جاعل ميگويد انجام دهند، بايد حرام يا بيفائده نباشد، پس اگر بگويد هركس شراب بخورد، يا در شب بجاى تاريكى برود ده تومان باو ميدهم، جعاله صحيح نيست.

مسئله 2229- اگر مالى را كه قرار ميگذارد بدهد معين كند مثلا بگويد:

هركس اسب مرا پيدا كند، اين گندم را باو ميدهم، لازم نيست بگويد: آن گندم مال كجاست و قيمت آن چقدر است. ولى اگر مال را معين نكند مثلا بگويد: كسيكه‌