فرهنگ اسلامى تبديل گرديد؛ و از پى آن نيز ديرى نپاييد كه اين تحول و رونق فرهنگى و فكرى به «نجف اشرف» و كنار بارگاه ملكوتى امير مؤمنان- كه هماره از پايگاه‌هاى بزرگ و پرشكوه فرهنگ عربى و اسلامى بوده است- انتقال يافت.

در آن دوران شكوفايى و پيشرفت «حلّه» بود كه گروهى بزرگ از دانشوران و دانشمندان، فقيهان و حقوقدانان، پزشكان و فيلسوفان، اديبان و شاعران دانشمند و آزاده در مهد آن دوران طلايى جوشيدند، و آوازه آنان همه آفاق را در برگرفت.

همانان بودند كه خدمات بزرگ و آشكارى به علوم اسلامى و فنون و ادب جهان عرب نمودند. خدمات فراموش نشدنى، تحسين برانگيز و بزرگى كه هماره در خور سپاس و قدردانى است.

نويسنده كتاب «روضات»، مرحوم «خوانسارى»، از برخى روايتگران مورد اعتماد، از جمله «ميرزا عبد اللَّه اصفهانى افندى» در كتابش، «رياض العلماء» آورده است كه: در آن دوران طلايى ترقّى و پيشرفت علمى و فكرى و دينى «حلّه»، تنها در يك قرن حدود پانصد مجتهد و كارشناس مذهبى در آن شهر و آن سامان مى‌زيسته‌اند! و از اين آمار، بايد شمار دانشوران و دانشمندان و مجتهدان و بزرگانى را كه در ديگر قرن‌ها در آنجا زيستند، دريافت. و نيز اين آمار، رونق بازار دانش و بينش و شكوفايى فرهنگ و ادب اسلامى و عربى و انسانى در سده‌هاى پيشين- در اين شهر تاريخى و كهن را- براى ما مى‌نماياند.

خاندان «ابن نماى حلّى»

از جمله خاندان‌هاى بزرگ و ريشه‌دار و برجسته‌اى كه در «حلّه» جوشيد و از اركان و پايه‌هاى دانشوران و دانشمندان شيعه در قرن هفتم هجرى گرديد، خاندان بزرگ و پرشكوه «آل نما» است.

اين خاندان اصيل، دانشور، دين‌شناس، بزرگ، بزرگوار و كهن و ريشه‌دار، از خاندان‌هايى است كه در آن شهر و آن سامان درخشيد و شهرت بسيارى يافت.

از جمله اعضا و افراد بزرگ اين خاندان كه شهرت و آوازه بسزايى يافتند، يكى جناب «هبة اللَّه بن نما»، نياى بزرگوار مؤلف گرانقدر «مثير الاحزان» بود. پس از او