ولايت الهى و ولايت اولياء الهى‌

از آن‌جائى كه ولايت تكوينى و تشريعى چون اراده تكوينى و تشريعى بالذات و بالاصاله از آن خداى سبحان است و در آيات متعددى از قرآن بصورت مستقيم و غير مستقيم به آنها اشاره شده است‌[1] همه ولايت‌هاى عرضى و طولى از انبياء و اولياء عليهم السّلام سلب خواهد شد يعنى نه ولايت عرضى دارند و نه حتى ولايت طولى، چه اين‌كه ولايت هيچ‌كس ولايت اصيل و بالاستقلال نيست تا در عرض ولايت او كه اصيل و مستقل است باشد و چون خداى سبحان «احد» و «صمد» است ولايتش نيز خارج از حد و حصر است و هرگز به مقطعى خاص محدود نمى‌گردد تا از آن مقطع به بعد، نوبت به ولايت ولى ديگرى برسد، او صمد است و صمد خلائى را براى ديگران باقى نمى‌گذارد چه رسد به اين‌كه آن غير در رتبه ثانى واقع شود لذا سؤال اين است كه پس ولايت اولياء الهى از انبياء و اولياء چگونه است؟

پاسخ اين است كه براساس تفسير علامه طباطبائى رضى اللّه عنه در الميزان‌[2] و رسالة الولايه‌[3] ولايت تكوينى و يا تشريعى هر وليى در حقيقت «مظهر ولايت حق» است به اين معنى كه آن شخص، مجلى، و ولايت خداوند سبحان متجلى در آن مجلى است چنان‌كه قيامت ظرف ظهور ولايت حضرت حق است «هنالك الولاية لله الحق» اولياء الهى نيز مجلاى ولايت الهى‌اند.

قرآن كريم نيز ولايت الهى را نامحدود دانسته و با دو بيان: الف. حصر ولايت الهى. ب. سلب و نفى ولايت غير خدا. از آن سخن به ميان آورده است مثلا در حصر ولايت الهى‌ «فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِيُّ»[4] و «وَ هُوَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ»[5] و در بخش ديگر (سلب‌

[1] - سوره‌هاى: يس- 82، فصلت- 11، آل عمران- 83، نحل- 49، الرحمن- 29، قيامت- 16. 17، بقره- 257، ابراهيم- 1، احزاب- 36 و ...

[2] - تفسير الميزان، ج 10، ص 85، ج 7، ص 116 و 264، ج 14، ص 16، ج 15، ص 189، ج 20، ص 544 و ...

[3] - فصل اول و دوم و پنجم.

[4] - سوره شورى- 9.

[5] - سوره شورى- 28.