الف) چيستى مرگ ارادى و انواع آن‌

اگرچه «مرگ ارادى» از نوع «تجربه» است نه «تعبير» و «شهود و شدن» است نه «شناختن و بودن» و اشراق است نه ادراك و رؤيت است نه رؤيت كه روزى هركسى نمى‌شود و ظرفيت، استعداد و مجاهدت‌هاى خاص به خود را مى‌طلبد و اگرچه مخصوص انسان است امّا او حدى يا قليل بلكه اقلّ از انسان‌ها كه در پرتو افاضت و عنايت الهى و سلوك يا جذبه و سلوك آنرا فراچنگ مى‌آورند و پرده‌ها پاره كرده و حجابها را مى‌زدايند تا به «ملكوت» سفر نمايند لكن دقيقه‌اى از آن حقيقت و تعبيرى از آن تجربه و مفهومى از آن مشهود و حصولى از آن وصول و عبارتى از آن اشارت و شناختى از آن شهود را با رفتن به محضر قرآن و سنّت و سيره انسان كامل و درك حضور عارفان الهى و عالمان ربّانى به ارمغان اصحاب ايمان و مشتاقان كوى ايقانى آورده تا نمى از آن يم و قطره‌اى از آن درياى ناپيدا كرانه‌اى نظارت كنيم و بدانيم و بيابيم كه راه باز است و رونده مى‌خواهد، آب روان است و تشنه مى‌طلبد و ...

چيستى مرگ ارادى‌

مرگ چنانكه گفته‌اند انتقال از نشئه‌اى به نشئه ديگر و رهايى از كثرت و ورود به وحدت است يا تحوّل از ماده به معنا و ملك به ملكوت و به تعبير علامه حسن‌زاده آملى: «موت در حقيقت مفارقت نفس از غير خودش است.»[1] پس مرگ عارض بر «وصف» مى‌شود نه ذات نفس چه اينكه با «مرگ وصفى» تغيير مى‌كند يعنى انقطاع ايجاد مى‌گردد و از نسخ فصل و وصل است، فصل از دنيا و جسم طبيعى و وصل به آخرت و «متوفّى» كه خالق و آفريننده «انسان» باشد و سخن از رفتن به ملاقات خداست و «مرگ ارادى» در اصطلاح اهل معرفت به معانى مختلف و مراتب‌

[1] - حسن‌زاده آملى، انسان در عرف عرفان، اصل 23.