شهرهايى كه محاربت با ايشان در بلاد ايشان واقع شده مغلوب و ذليل شده‌اند، چنانكه حضرت امير المؤمنين- صلوات اللّه عليه- فرموده: «ما غزى قوم فى عقر دارهم الّا ذلّوا»[1] يعنى: «جنگ نشده هيچ گروه در ميان خانه ايشان- يعنى، در وسط ملك ايشان- مگر آنكه ايشان ذليل شدند». و اگر قوّت مقاومت نداشته باشد، در تدبير حصنها و خندقها احتياط تمام به‌جا آورد و به همان اعتماد نكند، چه حكما گفته‌اند: «كلّ محصور مأخوذ» يعنى: «هركه محصور است، گرفته شده است»، بلكه در طلب صلح و استمالت خاطر دشمن به بذل اموال و استعمال صنوف لطايف حيل و تدبيرات تقصير نبايد نمود.

اين است ملخّص آنچه در كتب حكمت عملى در سياسات و تدبيرات ملوك مذكور شده‌[2] و اگر كسى نيكو در اين مبحث تأمّل نمايد، از غير آن مستغنى مى‌شود. بر پادشاه لازم است كه اكثر اوقات در سخنان اين مقام نظر كرده، خلاصه آن را هميشه در خاطر بدارد. و آنچه در اين فصل از آداب ملوك مذكور شد بر سبيل اجمال بود و تفصيل بعضى از آن سابقا گذشته و تفصيل بعضى در مباحث آينده مى‌آيد، ان شاء اللّه تعالى.

و چون اين كلمات مقتبس از انوار افادات حكماى سلف است، در ذيل اين مبحث در فصل ديگر ذكر وصيّت افلاطون حكيم و نصيحت ارسطاطاليس و فايده از كلام فيلسوف مدقّق محقّق طوسى ; ايراد مى‌شود.

[1] - مجمع البحرين، ج 3، ص 410.

[2] - منقول از: اخلاق ناصرى، فصل چهارم، صص 300 تا 314.