فصل چهارم: در بيان گناهان كبيره و صغيره و اختلافاتى كه علما را در اين باب هست، و بيان آنچه حقّ است در هر مقام‌

جماعتى از قدماى علماى شيعه به آن رفته‌اند كه گناه كبيره و صغيره نمى‌باشد، بلكه هر گناهى نسبت به گناهى كه از او عظيمتر است صغيره است و نسبت به گناهى كه از او كوچكتر است كبيره. چنانكه بوسيدن زن حرام صغيره است نسبت به زنا كردن، و كبيره است نسبت به نظر كردن به شهوت؛ و على هذا القياس. و اين قول ضعيف است و اقوى قول باقى علماست كه مى‌گويند گناه بر دو قسم است: صغيره و كبيره، و هرگاه كسى از گناه كبيره اجتناب كند، خداى عز و جلّ گناه صغيره را مى‌بخشد، چنانكه در آيه شريفه ذكر اين معنى شده. ليكن علما را در معنى كبيره اختلاف بسيارى هست. گروهى گفته‌اند:

گناه كبيره هر گناهى است كه خداى عز و جلّ وعيد عذاب بر آن كرده باشد در قرآن مجيد. و بعضى گفته‌اند: هر گناهى است كه شارع بر آن حدّى مترتّب ساخته باشد يا تصريح به وعيد نموده. و بعضى گفته‌اند: هر گناهى است كه دلالت بر آن كند كه كننده آن را پروايى در دين نيست. و بعضى گفته‌اند: هر گناهى است كه حرمت آن به دليل قطعى دانسته شده باشد، نه به دليل ظنّى. و بعضى گفته‌اند: هر گناهى است كه وعيد شديدى بر او شده باشد در كتاب خدا يا سنّت حضرت رسول صلّى اللّه عليه و اله. و ابن مسعود گفته كه، «از اوّل سوره نساء تا آيه‌ إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ‌[1] [را] بايد خواند. هرچه در اين سوره تا به اين آيه نهى از آن واقع شده، آن كبيره است.

و گروهى گفته‌اند: عدد كباير هفت است: شرك به خداى عز و جلّ و كشتن نفسى كه خداى عز و جلّ حرام گردانيده، و نسبت زنا به زن محصنه كردن، و مال يتيم خوردن، و زنا كردن، و از معركه جهاد در وقتى كه جهاد واجب باشد گريختن، و بر پدر و مادر عاق شدن.

و بعضى گفته‌اند: گناهان كبيره نه است و بر آنچه مذكور شد، سحر و ظلم كردن در

[1] - نساء: 31.