وسيله بعضى دفع نكند، ديرها و صومعه‌ها و معابد يهود و نصارا و مساجدى كه نام خدا در آن بسيار برده مى‌شود ويران مى‌گردد.

و در سوره بقره مى‌فرمايد: «ولولا دفع اللَّه الناس بعضهم ببعض لفسدت الارض و لكن اللَّه ذوفضل على العالمين»[1] و اگر خداوند بعضى از مردم را به وسيله بعضى ديگر دفع نكند، زمين را فساد مى‌گيرد، ولى خداوند نسبت به جهانيان لطف و احسان دارد.

7. استدلال بر عدم مجازات ستمگران در دنيا

«ولو يؤاخذاللَّه الناس بظلمهم ما ترك عليها من دابة و لكن يؤخّرهم الى اجل مسمى»[2] اگر خداوند مردم را به خاطر ستمشان (در دنيا) مجازات كند جنبنده‌اى را بر روى زمين باقى نخواهد گذارد ولى مجازات آن‌ها را تا زمان معين به تأخير مى‌اندازد.

روشن است كه اگر بنا بر مجازات فورى باشد دامن همه را خواهد گرفت، لكن معصومين : مستثنى هستند چون آن‌ها قطعاً ظالم نيستند، البته آيه شريفه يك حكم نوعى را بيان مى‌كند نه كلى.

دوّمين روش: فراگيرى علم و دانش‌

يكى از روش‌هاى مؤثر در جنبه تربيت عقلانى و از عوامل مهم در پرورش نيروى خرد و انديشه را قرآن كريم لزوم فراگيرى علم و كسب دانش مى‌داند.

لذا قرآن مى‌فرمايد: اگر كسى عالم بود و از دانش بهره‌مند بود مى‌تواند نشانه‌هاى حق را بفهمد و تعقل كند «و تلك الامثال نضربها للناس و ما يعقلها الا العالمون»[3]

[1] - بقره، 251

[2] - نحل، 61

[3] - عنكبوت، 43