است چرا كه عقل مى‌تواند به وجود خالقى براى اين عالم پى ببرد كه او خالق و مدبر است ولى آن خالق و مدبر چه دستوراتى و برنامه‌هايى براى تعالى روح و روان انسان داده است.

عقل از دريافت آن عاجز و ناتوان است خلاصه اين‌كه عقل مى‌داند كه خداوند اوامر و نواهى دارد و اين‌كه پاره‌اى از امور محبوب و برخى از امور مبغوض اوست ولى از مصاديق آن اطلاعى ندارد پس بايد پيامبر از طريق وحى آن مصاديق را بيان كند.

تربيت عقلانى يا دستور به تعقل‌

در قرآن كريم تأكيد و توصيه فراوان بر تربيت نيروى عقلانى شده است و خداوند دستورات مكرر نسبت به تعقل و بكارگيرى اين نيروى باطنى داده است. قرآن كريم از خردمندان به عنوان (اولواالالباب) ياد كرده است (الباب) جمع (لب) است و لب به معنى مغز و مغز در ازاء قشر و پوست از ارزش اصلى برخوردار است. مثلًا در امور مادّى ارزش گردو و يا پسته و بادام به مغز آن است و هر يك از اين‌هااگر پوك باشد يا مغز آن‌ها فاسد و سياه شده باشد، بى‌ارزش است. اين تعبير جالب قرآن كريم بيانگر اين حقيقت است كه ارزش واقعى انسان به عقل اوست البته در صورتى كه آن را به كار بياندازد و به طور صحيح استفاده نمايد.

قرآن كريم براى تربيت عقلانى و رشد نيروى باطنى تعبيرات مختلفى دارد كه چند تعبير از آن را ذكر مى‌كنيم.

1. در بعضى از آيات هدف از نزول آيات الهى و بيان آن‌ها را تعقل مردم‌