كلمه 1- قال أمير المؤمنين 7: لا تبيعوا الآخرة بالدنيا و لا تستبدلوا البقاء بالفناء

[1].

ترجمه: فرمود: عالم آخرت را به دنيا نفروشيد و سراى بقا را به دار فناء مبدّل نكنيد.

شرح: يعنى هركه زائد بر ضرورت و از مقدار حاجت آنهم از طريق حلال مال دنيا را جمع آرد و از راه حرام تحصيل مال و جاه كند و با حرص و آز و طمع و با هرجنايت و خيانت و كار ناشايست در طلب مال و مقام بر آيد در حقيقت آخرت را فروخته تا به دنيا رسيده است و عالم بقا و سراى ابدى بهشت و لذّات بى‌پايان آخرت را از جهل و سفاهت به خانه چند روزه دنيا تبديل كرده است.

كلمه 2- قال أمير المؤمنين 7: حدّ الحكمة الإعراض عن دار الفناء و التّولّه بدار البقاء

[2].

[1] - غرر و درر آمدى، ط نجف، ص 337، س 12؛ و ط صيدا، ص 250، س 23؛ و شرح آقا جمال، ط 1، ج 6، ص 303، ش 10335.

در اين مصادر ياد شده و همچنين در نسخه خطى غرر و درر، جمله دوم روايت بدين صورت نقل شده است:« و لا تستبدلوا الفناء بالبقاء» و آقا جمال اين كلمه را بدين گونه ترجمه كرده است:« مفروشيد آخرت را به دنيا، و فرا مگيريد فناء را عوض بقاء» و لكن عبارت روايت در اين مصادر تحريف شده است و همان مختار استاد الهى قدّس سرّه صوابست، فتدبّر.

[2] - غرر و درر آمدى، ط نجف، ص 169، س 7؛ و ط صيدا، ص 122، س 15؛ و شرح آقا جمال خوانسارى، ط 1، ج 3، ص 404، ش 4900.

تبصره: مراد از حكمت در اين كلمه كامل، حكمت عملى است، چنان كه به عبارت ديگر فرموده‌اند:

« الفلسفة هى التشبّه بأفعال اللّه تعالى بقدر طاقة الانسان». و در تعريف حكمت نظرى فرموده‌اند:« الحكمة هى العلم بأحوال اعيان الموجودات على ما هى عليه فى نفس الأمر بقدر الطاقة البشرية» و هريك از حكمت نظرى و عملى را به وجوه گوناگون ديگر نيز تعريف فرموده‌اند.

به تعليقات اين كمترين بر« اللئالى المنتظمة» متألّه سبزوارى( ط 1، ص 36) و بر اسفار صدر المتالهين، ص 27، ج 1، ط 1، رجوع شود.