كلمه 1- قال أمير المؤمنين 7: من أحسن إلى رعيّته نشر اللّه عليه جناح رحمته و أدخله فى مغفرته‌

[1].

ترجمه: هر كه بر قومى سرورى يابد و با رعيتش احسان كند خدا پر و بال رحمتش را بر او گشايد و از هرچه كرده بر او ببخشايد.

شرح: اين بيان حضرت شامل سلاطين عالم و امراء و حكام بلاد و كد خداى دهكده، حتى رئيس خانواده و پدر نسبت به زن و فرزند و نوكر و كلفت، عموم را شامل است كه در حديث ديگر فرمود:

كلّكم راع و كلّكم مسئول عن رعيّته، همه بالنسبة پيشوا هستند و همه شما در قيامت از حقوق زير دستان و رعيت سؤال خواهيد شد كه آيا با آنها به عدل و احسان رفتار كرديد يا نه، آيا سياست شما تضمين سعادت و آسايش رعيّت كرد يا نه، آيا با حسن سيرت و تدبير منزل آسايش زن و فرزند را رعايت كرديد.

پس در آخرت چنين مسئوليتى داريد در دنيا سعى كنيد تا جواب مثبت براى سلطان حقيقت داشته باشيد و مورد لطف و رحمت حضرت احديّت شويد عزّ سلطانه.

كلمه 2- قال أمير المؤمنين 7: أفضل الملوك من حسن فعله و نيّته و عدل فى جنده و رعيّته‌

[2].

ترجمه: بهترين پادشاهان عالم آنست كه فعلش نيكو و نيّتش خير مى‌باشد و با

[1] - غرر و درر، ط نجف، ص 286، س 4؛ و ط صيدا، ص 210، س 20؛ و شرح آقا جمال، ج 5، ص 355، ش 8724.

قوله: در حديث ديگر فرمود:« كلكم راع ...» بحار، ط بيروت، ج 72، ص 38، س 22:« روى عن النبىّ صلّى اللّه عليه و اله كلّكم راع و كلّكم مسئول عن رعيته».

[2] - غرر و درر، ط نجف، ص 95، س 4؛ و شرح آقا جمال، ج 2، ص 445، ش 3234.