مرورى بر زندگانى شيخ بهايى قدّس سرّه‌

بسمه تعالى‌

«محمد بن العلامة عز الدين شيخ حسين بن عبد الصمد بن شيخ شمس الدين محمد بن على بن حسن» يا «حسين بن محمد بن صالح حارثى همدانى جبعى عاملى، فقيه، اصولى، محدّث، رجالى، مفسّر، رياضى‌دان، حكيم، متكلّم، اديب، شاعر، جامع علوم عقلى و نقلى و ماهر در علوم غريبه، لقب وى «بهاء الدين» و تخلّص شعريش «بهايى» و شهرتش «شيخ بهايى» است.

نسب شريفش به «حارث اعور همدانى» (متوفى به سال 65 ه. ق) مى‌رسد كه از اصحاب باوفاى حضرت امير المؤمنين على 7 بوده است.

ولادت شيخ بهايى نزديك به غروب روز چهارشنبه هفدهم يا بيست و هفتم ماه ذى الحجه سال 953 هجرى قمرى يا در غروب پنجشنبه هفدهم محرم آن سال در قريه بعلبك از قراء جبل عامل واقع شد. در كودكى با پدر خود به ايران آمد و زبان فارسى را چنانكه از اشعارش پيداست در كمال فصاحت آموخت و در خدمت پدر و ديگر بزرگان وقت به تحصيل پرداخت و بعد از گذراندن تمامى مراحل علمى و ارتقا به اوج كمال رياست علمى مذهبى به وى منتهى گرديد و پس از وفات پدر همسرش «شيخ على منشار» مقام شيخ الاسلامى به او تفويض شد.

وى در نزد شاه عباس كبير مقام و منزلتى بسزا يافت امّا در اثر ميل فراوانى كه به تنهايى و انزوا و سير و سلوك و طى مراحل عرفانى داشت فقر را كه مايه فخر حضرت فخر كائنات و مصداق سلطنت حقيقى است بر همه مقامها ترجيح داد و به سرزمينهاى فراوانى مسافرتها كرد و در هر زمينى فيض مصاحبت و ملاقات بسيارى از اهل كمال را دريافت و در اثناى اين مسافرتها گاهى مباحثات علمى بين او و پيشوايان مذاهب ديگر رخ مى‌داد و همواره در اين مباحثات با براهين متقن بر طرف مقابل چيره مى‌گشت.