از براى آنكه هرگاه خداى عزّ وجلّ بر دل بنده مطّلع شود كه تكبير مى‌گويد و ميلى از حقيقت تكبير در آن عارض شده باشد خداى تعالى‌ به آن بنده مى‌گويد: اى دروغگو! آيا مرا[1] فريب مى‌دهى؟ به عزّت و جلال خودم قسم كه محروم مى‌سازم تو را از حلاوت ذكر خود ومحجوب مى‌گردانم تو را ازنزديكى و راز گفتن با من به مناجات‌[2].

پس ملاحظه حال دلِ خود را در وقت نماز بكن اگر مى‌يابى در خود حلاوت نماز را و در نفس خوشى و شكفتگى او را و در دل سرور به مناجات را در حالتى كه لذّت از خطاب با خدا بردارى، پس بدان كه خدا تصديق تو را در تكبير كرده و الّا سلب لذّت مناجات و محرومى از حلاوتِ عبادت را دليلى بدان بر آنكه خداى عزّ وجلّ تكذيب تو را كرده و از درگاه خود دور گردانيده.

فصل [دعاى استفتاح در نماز]

و امّا اوّل كلمه‌اى كه در دعاى استفتاح مى‌گويى اين است:

«وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً مُسلماً»

يعنى روى خود را متوجّه كسى مى‌سازم كه آسمانها و زمين را آفريده در حالتى كه مايلم به دين حقّ و مسلمانم.

و مراد از رو[3] روى ظاهر]m .a 601[ نيست از براى آنكه روى ظاهر را متوجّه قبله ساخته‌اى و خدا منزّه است از آنكه در جهتى باشد تا آنكه روى بدن به سوى او گردانيده باشى، بلكه روى دل است كه متوجّه آفريننده آسمانها و زمين مى‌شود. و[4] نظر كن به دل كه آيا متوجّه آرزوهاست و همّتهايى‌[5] كه در خانه و بازار است و[6] تابع شهوتهاست يا آنكه متوجّه آفريننده آسمانها و زمين است. و بترس از اينكه اوّل‌[7]

[1] -a - مرا.

[2] - مصباح الشريعة: 87 ضمن باب 39.

[3] - رو/s a روى خود.

[4] -s a - و.

[5] - همّتهايى/s a جهتهايى.

[6] -a - و.

[7] - اوّل/s a ابتداى.