در اين فصل، تنها چهار فضيلت از فضايل اخلاقى را برگزيده، به اختصار به توصيف آنها مى‌پردازيم كه عبارتند از: حلم و بردبارى (حليم به‌عنوان اسم تعاملى وصفى)، عفو و درگذشتن (عفوّ به‌عنوان اسم تعاملى وصفى)، عطا و بخشش (مُعطى به‌عنوان اسم تعاملى فعلى) و قداست، طهارت و پاكى (قدوس به‌عنوان اسم سلبى).

1. حلم و بردبارى‌

حلم، وصفى برگرفته از اسم حليم خداى سبحان است كه به‌عنوان يك فضيلت تعاملى وصفى توصيه شده است؛ اين كلمه در لغت به معناى بردبارى و خويشتن‌دارى فرد در برابر جسارت‌ها و گستاخى‌هاست؛ به‌گونه‌اى كه على‌رغم ناراحتى از آن جسارت‌ها، خشم بر وى چيره نگردد و او را به برخوردى سبك‌سرانه و تنبيه عجولانه نكشاند.[1]

خداى حليم، خداى خويشتن‌دارى است كه در برابر گناهان بندگان گستاخ، بردبارى پيشه مى‌كند: «

يا من هو بما عصاه حليم‌

»؛[2] به‌گونه‌اى كه با وجود مشاهده معصيت بندگان و رؤيت مخالفت ايشان، خشم وى را دربر نمى‌گيرد و بر او چيره نمى‌شود، على‌رغم اقتدار، عجله و شتاب، او را به سوى انتقام نمى‌كشاند، از آنان روى برنمى‌گرداند، نعمت‌هايش را از آن ناسپاسان دريغ نمى‌دارد، عيب‌شان را فاش نمى‌سازد و نفاقشان را برملا نمى‌كند:[3] «يا حليماً لايعجل‌»[4] تا در وقتى معين كيفرشان دهد:

[1] - ابن‌اثير، النهاية فى غريب الحديث و الاثر؛ فخرالدين طريحى، مجمع البحرين؛ محمد بن فارس، معجم مقائيس اللغة، ماده« ح ل م».

[2] - عباس قمى، مفاتيح الجنان، دعاى جوشن كبير، بند 18، ص 148؛ بند 96، ص 164.

[3] - بنگريد به: محسن فيض كاشانى، علم اليقين، ج 1، ص 181؛ سيد حسين درودآبادى، شرح الأسماء الحسنى، ص 78.

[4] - عباس قمى، مفاتيح الجنان، دعاى جوشن كبير، بند 100، ص 165.