مؤمنان برادر يكديگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتى دهيد و تقواى الهى پيشه كنيد، باشد كه مشمول رحمت او شويد.[1]

يكى از بهترين و مطلوب‌ترين اخلاقيات اجتماعى، «اصلاح ذات بين» است. در زندگى اجتماعى همواره ممكن است كدورت‌ها و ناراحتى‌هايى ميان افراد پديد آيد. گاهى ممكن است دو برادر بر سر مسائلى با يكديگر اختلاف پيدا كنند و يا رابطه ميان همسايگان و دوستان، به دلايلى سست و سرد شود. در اينجا يكى از وظايف اخلاقى ديگران اين است كه آنان را آشتى داده و اجازه ندهند كه اختلافى جزئى به اختلافات ريشه‌اى و عميق تبديل شود. پاداشِ «اصلاح ذات بين» در اسلام، از نماز و روزه و صدقه نيز بالاتر و برتر دانسته شده است. اميرمؤمنان، در وصيتنامه خود، به امام حسن و امام حسين : و ساير فرزندان خود و همه شيعيان چنين سفارش مى‌كنند:

شما و همه فرزندانم و كسانم و آن را كه نامه من بدو رسد، سفارش مى‌كنم به ترس از خدا و آراستن كارها و آشتى‌دادن يكديگر، كه من از جدّ شما شنيدم كه مى‌گفت: «آشتى‌دادن ميان مردمان بهتر است از نماز و روزه ساليان».[2]

همچنين، امام جعفر صادق 7، اصلاح ميان مردم را نوعى صدقه دانسته‌اند كه محبوب خداوند است:

اصلاح اختلافات ميان مردم و نزديك كردن آنان به يكديگر، صدقه‌اى است كه خداوند آن را دوست دارد.[3]

6. نظارت اجتماعى: امر به معروف و نهى از منكر

از بهترين جلوه‌هاى اخلاق اجتماعى در اسلام، «امر به معروف» و «نهى از منكر» است.[4] اقتضاى اين‌

[1] - إنَّما الْمُؤْمِنُونَ إخْوَةٌ فَأصْلِحُوا بَيْنَ أخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.( حجرات( 49): 10)

[2] - اوصيكما و جميعَ وُلدى و اهلى و مَن بَلَغَه كتابى بتقوى اللَّهِ و نَظمِ امرِكم و صَلاحِ ذاتِ بينِكم، فانّى سمعتُ جَدَّكما 6 يقول: صَلاحُ ذاتِ البينِ افضَلُ مِن عامةِ الصلاةِ و الصيامِ.( نهج البلاغة، ترجمه سيدجعفر شهيدى، نامه 47، ص 321)

[3] - صدقةٌ يُحبُّها اللَّهُ اصلاحُ بينِ الناسِ اذا تَفاسَدُوا و تَقاربُ بينِهم اذا تباعدوا.( محمدبن‌يعقوب كلينى، الاصول من الكافى، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب الاصلاح بين الناس، حديث 1)

[4] - در سال‌هاى اخير در باره امر به معروف و نهى از منكر، كتاب‌هاى بسيار متعدد و متنوعى به نگارش درآمده است وهر كسى كوشيده است تا به فراخور توانايى‌ها و امكانات خود در اين‌باره سخن گويد. از جمله نوشته‌هاى مفيد در اين زمينه مى‌توان آثار زير را نام برد: مرتضى مطهرى، ده گفتار،« امر به معروف و نهى از منكر»، ص 94- 66؛ محمد اسفنديارى، بعد اجتماعى اسلام؛ و مقاله نسبتاً مفصل سيد حسن اسلامى،« امر به معروف و نهى ازمنكر»، دانشنامه امام على، ج 6