فصل هفتم شرايط استجابت دعا از ديدگاه روايات‌

1- تناسب انواع گوناگون دعا، با حالات دعاكننده.

در روايت آمده است: «امام صادق 7 كف دستان مباركش را به سوى آسمان گشود و فرمود: «رغبت» اين است، و پشت دستان خويش را به سوى آسمان قرار داد و فرمود: «رهبت» اين است، و انگشتان شريف خويش را به سمت راست و چپ حركت داد و فرمود: «تضرّع» اين است، و تنها يك انگشت خود را بالا و پايين برد و فرمود: «تبتّل» اين است، و دستش را در برابر صورت مباركش به سمت قبله دراز كرد و فرمود: «ابتهال» اين است. سپس فرمود: تا قطره اشك بر صورتت جارى نگشته، ابتهال مكن.» در حديث ديگرى از امام صادق- صلوات اللَّه عليه- آمده است: «استكانت» در دعا اين است كه دعاكننده هنگام دعا، دستانش را بر دوشانه‌اش قرار دهد.» يكى از احتمالاتى كه ممكن است مقصود از اين اشارات باشد آن است كه گشودن دست در حالت «رغبت»، به حال كسى كه به خداوند- جلّ جلاله- اميد دارد، و حسن ظنّش به تفضّل او بر خوف از جلال عظمتش فزونى دارد، نزديكتر است، لذا شخص راغب همواره خواهان ايمنى است، و كف دستش را مى‌گشايد تا احسان خداوند در آن فرود آيد.

و شايد مقصود از حالت «رهبت» و پشت دستها را به سوى آسمان نمودن، اين باشد كه بنده با زبان حال خاكسارى، به مالك دار فنا و بقا مى‌گويد: من جرأت آن را